طرز محاسبه ضریب همبستگی رتبه‌ای برای داده‌های زوجی (x_i , y_i) و برای i = 1, 2, … , n بدین صورت است: ابتدا به تمام xها برحسب مقادیرشان رتبه‌ می‌دهیم و همین کار را نیز برای yها انجام می‌دهیم، سپس تفاضل بین رتبه‌های هر زوج را که با d_i نشان می‌دهیم، حساب می‌کنیم. در مرحله بعد، توان دوم dها را محاسبه کرده، در نهایت با بهره گرفتن از این فرمول، ضریب همبستگی رتبه‌ای را حساب می‌کنیم:

برای آزمون فرض صفر، فرضی که مدعی است متغیرهای x و y همبستگی با هم نداشته و به صورت تصادفی این زوج‌ها جور شده‌اند، نیازی به فرض خاصی در مورد جامعه مورد نمونه‌گیری نیست. برای مقادیر کوچک n، n≤۱۰، آزمون مبتنی بر جدول مربوطه قرار دارد که از توزیع دقیق نمونه‌گیری r_s تعیین می‌شوند. برای مقادیر بزرگ، n>10، توزیع r_s را می‌توان با توزیع نرمال تقریب زد که در این صورت، به امید ریاضی و واریانس آن نیاز داریم. پس تحت فرض صفر، امید ریاضی و واریانس r_s عبارت‌اند از:

(آذر و مؤمنی، ۱۳۸۵: ۲/۳۰۳ـ۳۰۵).

فصل چهارم

گردآوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها

مقدمه
مرحله عملی و اصلی یک کار پژوهشی، دستیابی به پاسخی است که محقق در بدو تحقیق در ‌پی ‌رسیدن به ‌آن است. جهت رسیدن به این مهم، اطلاعات جمع‌ آوری‌شده مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. در مرحله تجزیه و تحلیل، نکته مهم این است که محقق باید اطلاعات و داده‌ها را در مسیر هدف تحقیق، پاسخگویی به سؤال یا سؤالات تحقیق و نیز ارزیابی فرضیه‌های خود جهت داده و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. تجزیه و تحلیل داده‌ها فرآیندی چندمرحله‌ای است که طی آن، داده‌هایی که از طریق به‌کارگیری ابزارهای جمع‌ آوری در نمونه (جامعه) آماری فراهم آمده‌اند، خلاصه، کدبندی و دسته‌بندی و در نهایت پردازش می‌شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل‌ها و ارتباط‌ها بین این داده‌ها فراهم آید. در ‌این فرایند، داده‌ها هم ‌از لحاظ مفهومی و هم ‌از لحاظ تجربی پالایش می‌شوند و تکنیک‌های گوناگون آماری، نقش بسزایی در استنتاج‌ها و تعمیم‌ها بر عهده دارند.
پس از جمع‌ آوری داده‌ها بایستی این داده‌ها به اطلاعات قابل فهم تبدیل شوند و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند و این کاری است که در این فصل، به‌تفصیل به آن پرداخته شده است. ابتدا با بهره گرفتن از جدول‌ها و نمودارها به تجزیه و تحلیل توصیفی داده‌ها پرداخته و سپس با بهره گرفتن از آمار استنباطی، فرضیات تحقیق مورد آزمون قرار می‌گیرند.
مطالب اصلی این فصل بدین ترتیب سازمان‌دهی شده‌اند که ‌در بخش اول، ویژگی‌های جمعیتی پاسخ‌دهندگان توصیف می‌شود. این ویژگی‌ها شامل میزان تحصیلات، وضعیت سنی، وضعیت تأهل، سمت و سابقه خدمت افراد پاسخ‌دهنده است. در بخش دوم، فرضیات تحقیق با توجه به پاسخ‌های جمع‌ آوری‌شده افراد، تجزیه و تحلیل می‌شوند و در بخش سوم به مقایسه و رتبه‌بندی مؤلفه‌های تحقیق پرداخته می‌شود.
بخش اول:‌ بررسی ویژگی‌های جمعیتی پاسخ‌دهندگان
۴ـ۱ـ۱٫ دانشگاه محل خدمت پاسخ‌دهندگان
جدول ۴ـ۱ـ۱٫ توزیع فراوانی پاسخ‌دهندگان برحسب دانشگاه محل خدمت