پیدایش انقلاب صنعتی

ایجاد سیستم های ارزیابی مالی تامین خواسته های کار آفرینان

گسترش شرکتها در مراکز مالی از اوسط قرن نوزدهم

شاخص های مورد استفاده در ارزیابی براساس کارایی بوده است.

پیدایش مدیریت علمی در سال ۱۹۱۱میلادی

معیار های ارزیابی ،بهره وری قرار گرفت. فعالیت های تکراری افراد براساس معیار های استاندارد ارزیابی می شد .

دهه ۱۹۲۰

مفاهیمی مانند اصول ارزیابی سرمایه گذاری ،بودجه بندی ،برگشت سرمایه ROIمطرح شد .

دهه ۱۹۳۰تااواخردهه ۱۹۸۰

سیستم های حسابداری مدیریت مطرح شدند که با سیستم های مالی داخلی شرکت در جهت ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار گرفتند .

۱۹۹۰به بعد

سیستم های ارزیابی عملکرد بر مبنای کیفیت

استفاده از نظام ارزیابی به صورت رسمی ،به قرن نوزدهم باز میگردد . می توان گفت ارزیابی عملکرد همراه با سیر توسعه اندیشه های مدیریت در قالب مکاتب مدیریت توسعه پیدا کرد.تغییر و توسعه شاخصهای ارزیابی در قالب ارائه اصول عام و جهان شمول برای ارزیابی سازمان تا مدیریت کیفیت فراگیر سیر توسعه نظام ارزیابی را نشان می دهد .در کشور ما نخستین بار درسال ۱۳۴۹به طور رسمی و در سطح ملی مقررگردید ،سازمان های دولتی از منظر مدیریت و نحوه اداره امور مورد ارزیابی قرار گیرند .به این منظور مرکز ارزشیابی سازمان دولتی در محل نخست وزیری تشکیل گردید .بررسی رویکردهای مختلف نسبت به ارزیابی عملکرد بیانگر آن است که نظام ارزیابی باید متناسب با رشد و توسعه سازمان ها بوده و پاسخ گوی ابعاد متنوع و متعدد آن ها باشد . توسعه تکنولوژی ،نقش عوامل حیاطی موفقیت در عملکرد ساختار ،رقابت داخلی و خارجی ،مزیت کیفیت جایگاه سازمان و کالاها وخدمات ارائه شده توسط آن نزد بازار و مشتریان و … از جمله عواملی هستند که امروز باید در ارزیابی عملکرد مورد توجه قرار گیرند .نکته دیگری که امروزه در ادبیات عملکرد به آن توجه شده است این است که بین ارزیابی نتایج (خروجی)و ارزیابی فرآیندها و داده ها (ورودی)ارتباط بسیار مهم و قابل توجه برقرار است. امروزه تفکر غالب این است که اصلاح ورودی و فرایند عملیات به طور منطقی منجر به ارائه کالا و خدمات مناسب خواهد شد.کنترل انتهایی عملیات نمی تواند بیانگروضعیت عملکرد جامع باشد . خروجی زاییده فعالیت واحد های مختلف واحد های سازمان در ترکیب منابع است و ارزیابی خروجی سازمان نمی تواند به برنامه های اصلاحی در فرایند عملیات و پشتیبانی آن کمک کند .

به ترتیب ارزیابی عملکرد هم ماهیت تشخیصی و هم ماهیت پیش گیرانه دارد و در شرایط مطلوب حوزه های که باید بهبود یابد را مشخص می کند و در حالتی که نتایج مطلوب بدست نمی آید راه کار های بهبود عملکرد برای بهینه سازی را نشان می دهد .
صاحب نظران مدیران معتقدند سیستم های ارزیابی عملکرد باید به طور ادواری مورد بازنگری قرار گیرند. این امر می تواند ناشی از تغییر ارزش های محوری هدایت کننده سیستم های ارزیابی عملکرد باشد . تلاش های زیادی صورت گرفته و این تلاش ها به صورت فزاینده ادامه خواهد یافت تا اینکه استاندارد یا چارچوبی یافت شود که سازمان بتواند با استفاده ازآن بنحوی مطلوب خود را ارزیابی نماید و به عبارت دیگر تجزیه و تحلیل شکاف انجام دهد. برای سازمان ها توانایی قضاوت در مورد پیشرفت ،با توجه مجموعه ای از معیارهای قابل قبول، ارزشمند و آگاهی بخش خواهد بود(غلامی ،۱۳۸۴،ص۱۷-۱۶).
۲-۲-۵٫ تعریف عملکرد
عملکرد یعنی نمود ؛نتیجه و دستاورد کمی و کیفی مجموع کارکردها ، فعالیتها و فرآیندی یک سازمان ،شخص ،سیستم و غیره که با اهداف تعیین شده مقایسه میگردد، به عبارت دیگر عملکرد آنچه که به مرحله اجرا و عمل در آمده است و با مقایسه دستاوردها با اهداف تعیین شده برای سازمان،میتوانیم داوری کنیم که سازمان عملکرد مثبت ومنفی داشته است(هروی، ۱۳۸۲، ص۲۰). نتایج بدست آمده از صرف منابع و یا به عبارتی کامل تلفیق اثربخشی و کارایی را عملکرد گویند(ابن رسول وهمکاران ،۱۳۸۶،ص ۳).
۲-۲-۶٫ تعریف مدیریت عملکرد
رویکردی است سیستماتیک که ازطریق فرایند تعیین اهداف استراتژیک عملکرد ،سنجش وارزیابی عملکرد ،جمع آوری و تحلیل داده های عملکرد و به کارگیری این داده ها ،به بهبود عملکرد سازمان منجر می شود (رفیع زاده ،۱۳۸۸،ص۳).
۲-۲-۷٫ فرایند ارزیابی عملکرد
منظور از فرایند انجام دادن مجموعهای از اقدامات با ترتیب و توالی خاص میباشد.در اینجا واژه فرایند ارزیابی به طی نمودن مراحل مختلف برای انجام ارزیابی سازمان یا فرد با ترتیب و توالی منطقی اشاره دارد. (مجیبی، ۱۳۸۴،ص۲۰) هر فرآیندی شامل انجام این مجموعه اقدامات با ترتیب و توالی خاص منطقی وهدفمند است وفرآیند ارزیابی نیزمستلزم پیمودن گامهای متعدد است. گام های مورد نظر برای ارزیابی عملکرد در شکل ۲-۱ارائه گردیده است .
اهداف سازمان
تدوین و تنظیم شاخص های ارزیابی
تدوین و برقراری معیار (استاندارد عملکرد برای شاخص )
ابلاغ و اعلان انتظارات و شاخص های ارزیابی به سازمان
سنجش (اندازه گیری عملکرد واقعی )
مقایسه عملکرد ها با استاندارد های هر شاخص
اعلام نتایج به ارزیابی شونده و بحث در خصوص چگونگی حصول نتایج
اقدام به منظور به کارگیری عملیات اصلاحی (در صورت لزوم )جهت بهبود و توسعه عملکرد سازمان مورد ارزیابی
شکل ۲-۱:فرایند ارزیابی عملکرد (مجیبی ،۱۳۸۴،ص ۲۱)
۲-۲-۸٫مدل های ارزیابی عملکرد
۱- مدل دمینگ((DEMING:این مدل قدیمی است و برمضامین کیفیت تاکید زیادی دارد.باتوجه به دیدگاه مورد استفاده درآن، توجه اندک به نگرش فرآیندی وعدم توجه به استراتژیها ،مدل مناسبی جهت استفاده در پروژه به نظرنمی رسد.علاوه براین ،تحقیقات صورت گرفته نشان می دهدکه هیچ کشوری این مدل رابه صورت کامل نپذیرفته است(نیلی وهمکاران،۱۳۸۲).
۲-مدل مالکوم بالدریچ : این مدل ازجهات زیادی شبیه به مدل EFQMمی باشد ولی باتوجه به پذیرش بیشتر مدل EFQMدر ایران وطراحی جایزه ملی بهره وری وتعالی سازمانی با اتکا برآن ،مدل ملکوم بلدریج در مقایسه با مدل EFQMکنارگذاشته شده است.
۳-مدل PIPE: این مدل کاملا فرایند محوراست و اگرچه فرآیندها را در راستای رسیدن به اهداف استراتژیک دسته بندی میکند ولی هدف نهایی سازمان را از انتخاب مدلی استراتژی محور ودرک روابط علت ومعلولی بین اهداف استراتژیک برآورده نمی سازد. لذا باتوجه به نوع کاربردی که ازسیستم انتظارمی رود، مدل PIPE کنارگذاشته می شود.