۳-۵ ارزیابی ترمواکونومیکی
در ارزیابی ترمواکونومیکی، از هزینه­ واحد اگزرژی و همچنین نرخ هزینه­ های مربوط به هر یک از جریان­های مواد و اگزرژی برای محاسبه متغیرهای ترمواکونومیکی برای هر یک از اجزای سیستم استفاده می­ شود. تا قبل از این مرحله، با بهره گرفتن از نتایج حاصل از مرحله تحلیل اگزرژی متغیرهای اگزرژتیک یعنی نرخ تخریب اگزرژی راندمان اگزرژتیک و نسبت تخریب اگزرژی معلوم شده اند.

۳-۵-۱ متغیرهای ترمواکونومیکی
تعریف سوخت و محصول برای محاسبات راندمان اگزرژتیک در یک جز منجر به تعریف نرخ جریان هزینه­ مربوط به سوخت و مربوط به محصول می­ شود. نشان دهنده نرخ جریان هزینه­ای است که تحت آن اگزرژی سوخت برای جز k ام سیستم تأمین می­گردد و نیز نشان دهنده نرخ جریان هزینه­ مربوط به اگزرژی محصول برای همان جز می­باشد.
هزینه­ متوسط سوخت برای جز k ام سیستم نشان دهنده هزینه­ متوسطی است که تحت آن، واحد اگزرژی سوخت برای جز k ام سیستم فراهم می­گردد.

مقدار c_F,k به موقعیت نسبی جز k ام در سیستم و ارتباطات بین آن جز و سایر اجزای سیستم بستگی دارد. بعنوان یک قاعده­ی کلی می­توان گفت که هر چه یک جز به جریان محصول کل سیستم نزدیکتر باشد مقدار c_F,k بزرگتر و هرچه به جریان سوخت کل سیستم نزدیکتر باشد مقدار c_F,k کوچکتر خواهد بود.
بطور مشابه هزینه­ واحد محصول c_F,k عبارت است از هزینه­ متوسطی که تحت آن هر واحد اگزرژی برای محصول جز k ام تامین شده است:

با بهره گرفتن از معادلات فوق معادله­ بالانس هزینه برای جز k ام سیستم را می­توان بصورت زیر نوشت:

یکی از مهمترین جنبه­ های تعیین هزینه اگزرژی، محاسبه­ی هزینه­ تخریب اگزرژی در هر یک ازاجزای سیستم انرژی مورد بررسی می­باشد. نرخ هزینه­ که مربوط به تخریب اگزرژی در k ام سیستم می­باشد، یک هزینه مخفی است که تنها بوسیله یک تحلیل ترمواکونومیکی می توان آن را آشکار نمود. این هزینه می ­تواند بوسیله هزینه­ سوخت اضافه­ای که برای جبران کردن تخریب اگزرژی و تولید همان نرخ جریان اگزرژی محصول مورد نیاز است، تخمین زده شود:

برای اغلب تجهیزاتی که بخوبی طراحی شده باشند هر چه میزان تخریب اگزرژی کاهش و یا به عبارتی راندمان افزایش یابد، هزینه تخریب اگزرژی کاهش یافته و در مقابل هزینه­ سرمایه گذاری اولیه افزایش می­یابد. یعنی می توان گفت هر چه بیشتر باشد کمتر خواهد بود و بالعکس. این مطلب یکی از جالب­ترین مفاهیم ترمواکونومیک می­باشد که هزینه­ تخریب اگزرژی برای یک جز تخمین زده شده و با هزینه­ های سرمایه گذاری همان جز مقایسه می­گردد. این مقایسه تصمیم ­گیری درباره تغییرات مورد نیاز در طراحی که منجر به بهبود کارآیی اقتصادی کل سیستم می­ شود را میسّر می­سازد. در بهینه­سازی ترمواکونومیکی ما سعی می­کنیم که بهترین تعادل بین و را بیابیم. نکته مهم این است که نمی­ توان مقادیر مربوط به اجزای مختلف یک سیستم را با هم جمع نمود تا مربوط به کل سیستم حاصل شود. چراکه مقدار حاوی اطلاعاتی مربوط به برهمکنش­های بین هزینه­ تخریب اگزرژی در اجزای بالادست نیز می­باشد. هزینه­ تخریب اگزرژی برای کل سیستم از حاصلضرب هزینه­ متوسط به ازای واحد اگزرژی سوخت کل سیستم و نرخ تخریب اگزرژی کل سیستم بدست می ­آید.
شکل (۳-۱۱) رابطه­ بین هزینه­ سرمایه گذاری به ازای واحد اگزرژی محصول و تخریب اگزرژی به ازای واحد اگزرژی محصول را برای جز K ام سیستم نشان می­دهد. ناحیه هاشورخورده نشان­دهنده بازه­ی تغییرات هزینه­ سرمایه گذاری بعلت عدم قطعیت­های ناشی از تکنیک­های مختلف طراحی می­باشد. هزینه­ سرمایه ­گذاری به ازای هر واحد اگزرژی محصول با کاهش تخریب اگزرژی به ازای هر واحد اگزرژی محصول و یا به عبارتی افزایش راندمان اگزرژتیک، افزایش می­یابد. این رفتار هزینه­ای بوسیله اغلب تجهیزات نشان داده می­ شود. اجزایی که در آن­ها با افزایش راندمان، کاهش می­یابد نیاز نیست که در تحلیل ترمواکونومیکی لحاظ شوند زیرا برای این نوع اجزا هیچ منطقی برای بهینه­سازی وجود ندارد.

شکل ۳-۱۱: ارتباط بین هزینه­ سرمایه گذاری و تخریب اگزرژی (یا راندمان اگزرژتیک) برای جز K ام یک سیستم حرارتی
از بین تمامی جواب­های موجود، ما جوابی را انتخاب می­کنیم که بالاترین راندمان و در عین حال کمترین هزینه­ مخصوص سوخت و کمترین هزینه­ مخصوص سرمایه گذاری و در نتیجه کمترین مقدار را داشته باشد.