هَر کِسی نابودِن فَرهنگِ لار اُژبِوی، لاری شلو یَکْدَ نْدهَ اِ
Arkesi nabodene lar ojjbevi, lari šaloo yakdanda-e-
معنی: هر کس نابودی فرهنگ لار را بخواهد، لاری در مقابل او می­ایستد.
هَر که وا لاری اَدَرکَتْ، کَتْ اَدَر فکر اَکُن ناباغِه اُبازَندهَ اِ
Arke va lari adarkat kat adar fekr a kon nabaqe-o- bazande-e
معنی: هر کس با لاری در بیفتد، نابود می­ شود. او فکر می­ کند برنده است، اما در حقیقت بازنده است.
مِهمو هَر کی بو وَ سُوِا لاری عزیز… خائنِ لار اَزْ زِمی پا کَنْدهَ اِ
Mehmoo harki boo vasu-e- lariaziz xaene laraz zemipakandā-e
معنی: مهمان هر کسی باشد برای لاری عزیزو گرامی است، ‌کسی که به لاری خیانت کند از روی زمین محو می­ شود.

ذاتِ لاری اَز دروغ اُ اَز دَغَل دور اِ،از صِدق اُصفا آکَنْدهَ اِ
Zate lari az dorooq-o- az daqal door-e- azsed q-o- safaakanda-e
معنی: باطن لاری از دروغ و دغل دور است و از صدق و صفا آکنده است.
داغِ اُفْتابُش، وَرنِگ خاکِ الار قلب لاری صاف اِ اُتابَنْدهَ اِ
Daq-e-oftaboš varange xak-e- qalbe lari saf-e- otabanda-e-
معنی: تابش آفتابش به رنگ خاک لار است. قلب لاری صاف و روشن مثل آفتاب است.
ناصر از لاری اُلار هَرْ چِه تْبُگو جُز خَشی نی، لار اُلاری اِنْدَه اِ
Naser az lari-o- lar harčet bogoo joz xašini lar-o- lari enda-e-
معنی: ناصر(تخلّص شاعر) از لاری و لار هر چه بگویی جز خوبی نیست. لار و لاری این گونه است.
۳-۱۰-۱۰ عبد الرّضا مفتوحی
متولد سال ۱۳۵۵ لارستان و کارمند بانک سپه می­باشد. ایشان حدود ده سال است که به طور جدی اشعار محلّی می­سرایند و از برگزیدگان شاعران محلّی­سرای لارستان است. وی قصد دارد، آداب و رسوم مردم لارستان را در قالب رباعیات نغز به گنجینه زبان و ادبیات لارستان عرضه کند.
«چیرشت»:
عطر بَرو اَسینَی خِشتِ دُوارنی
معنی: عطر باران از قلب خشت­های دیوار به مشام نمی­رسد.
Atre baru a sinaye xešte dovarni
- کوگ و دُمیل و قُمری اَچِنگ کُنارنی
معنی: کبک و دمیل و قمری از روی شاخه­ های کنار پیدا نیست.
kowg-o- domil-o-qomriačeng-e-konar ni
- پَنگ و پَش و پَری و فَسیل و کُفارنی
معنی: دیگر خبری از خوشه های خرما نیست.
pang-o- paš-o- peri-o- fasil-o- kofarni
- جَی کِه خَنَ اَلو لَبیا نی بَهارنی
معنی: جایی که خنده روی لب­ها نباشد، بهار نیست.
Gayke xanā alu labeya ni bahar ni
چیرِشت^[۱۴] مَزدِل اُنداَبَرا اِنکه لارنی.
معنی: فریاد از ته دلم بالا آمد که اینجا لار نیست.
Čirešt mazdel ond ā bara enke l ār ni.
واروبدا که شَهرشَ خَوکَری بُکُن
معنی: بلند شو بیا که شهر به خواب رفته، کاری بکن.
Varu beda ke šahr ša xave kary bokon.
-َبختِ مَکِس سِیا چُن شَوِ‌کَری بُکُن
معنی: بخت و اقبال همه سیاه مانند شب است،‌ کاری بکن
Baxt-e- makes seya čon šave kary bokon.
خوشَی گنُم تِکُش پُر جَوِ کَری بُکُن
معنی: خوشۀ گندم داخلش پر از جو است،‌کاری بکن.
Xošay ganom tekoš pore jave kary bokon.
- بَرونَدِ^[۱۵] خَرس^[۱۶] مَردم اَرَوِ کَری بُکُن
معنی: رودخانه اشک مردم جاری است، کاری بکن.
Bar vand-e- xars-e- mardom arave kary bokon.
جَی دُمْپَز^[۱۷] اَِسّی رُمَز و جای خَشارنی
معنی: محل رویش نخل جای دمپز است، نه خارو خاشاک.

توانایی حل مسائل بسیار پیچیده­تر از قابلیت ­های دیگر آن می­باشد. به طور عمده این روش‌ها، تصادفی بوده و از طبیعت الهام گرفته شده‌اند. مطالعات نشان داده است الگوریتم­های مبتنی بر رفتار گروهی موجودات زنده در مقایسه با دیگر روش­های بهینه سازی بر روی برخی از مسائل کارایی بهتری دارند به همین دلیل گرایش زیادی برای استفاده از این الگوریتم­ها وجود دارد. به هر حال، علی رغم وجود کارایی خوب، این روش­ها هنوز از مشکلات و معایبی رنج می برند که باعث کاهش کارایی آنها در برخی مسائل می شود. همگرایی زودرس، سکون و سرعت همگرایی پایین برخی از مشکلات اصلی این الگوریتم ها است.

فرایند طراحی و پیاده‌سازی الگوریتم‌های فرا ابتکاری دارای سه مرحله‌ی متوالی است که هر کدام از آن‌ها دارای گام‌های مختلفی هستند[۴۰]. در هر گام فعالیت‌هایی باید انجام شود تا آن گام کامل شود. مرحله‌ی یک آماده‌سازی است که در آن باید شناخت دقیقی از مسأله‌ای که می‌خواهیم حل کنیم به­دست آوریم و اهداف طراحی الگوریتم فرا ابتکاری برای آن باید با توجه به روش‌های حل موجود برای این مسأله، به طور واضح و شفاف مشخص شود. مرحله‌ی بعدی، ساخت نام دارد. مهم­ترین اهداف این مرحله انتخاب استراتژی حل، تعریف معیارهای اندازه گیری عملکرد و طراحی الگوریتم برای استراتژی حل انتخابی می‌باشد. آخرین مرحله پیاده‌سازی است که در آن تنظیم پارامترها، تحلیل عملکرد و در نهایت تدوین و تهیه گزارش نتایج باید انجام شود.
معیارهای مختلفی برای طبقه‌بندی این الگوریتم‌ها استفاده می­ شود که در ادامه چند نمونه ذکر می­ شود:

• • مبتنی بر یک جواب و مبتنی بر جمعیت : الگوریتم‌های مبتنی بر یک جواب در حین فرایند جستجو یک جواب را تغییر می‌دهند، در حالی که در الگوریتم‌های مبتنی بر جمعیت در حین جستجو، یک جمعیت از جواب‌ها در نظر گرفته می‌شوند. از الگوریتم‌های متداول فراابتکاری مبتنی بر جمعیت می‌توان الگوریتم‌های تکاملی (الگوریتم ژنتیک، برنامه‌ریزی ژنتیک، …)، بهینه‌سازی کلونی مورچگان،کلونی زنبورها، روش بهینه‌سازی ازدحام ذرات و الگوریتم رقابت استعماری و از الگوریتم‌های متداول فرا­ابتکاری مبتنی بر یک جواب می‌توان الگوریتم جستجوی ممنوعه و الگوریتم تبرید شبیه‌سازی شده را نام برد.

• • الهام گرفته شده از طبیعت و بدون الهام از طبیعت: بسیاری از الگوریتم‌های فرا­ابتکاری از طبیعت الهام گرفته شده‌اند. مانند الگوریتم خفاش یا کلونی مورچه ها، در این میان برخی از الگوریتم‌های فراابتکاری نیز از طبیعت الهام گرفته نشده­اند.

• • با حافظه و بدون حافظه: برخی از الگوریتم‌های فرا­ابتکاری فاقد حافظه می‌باشند به این معنا که این نوع الگوریتم‌ها از اطلاعات به دست آمده در حین جستجو استفاده نمی کنند (به طور مثال تبرید شبیه‌سازی شده). این در حالی است که در برخی از الگوریتم‌های فرا ابتکاری نظیر جستجوی ممنوعه از حافظه استفاده می‌کنند. این حافظه اطلاعات بدست آمده در حین جستجو را در خود ذخیره می‌کند.

• • قطعی و احتمالی: یک الگوریتم فرا ابتکاری قطعی نظیر جستجوی ممنوعه، مسآله را با بهره گرفتن از تصمیمات قطعی حل می‌کند. اما در الگوریتم‌های فرا ابتکاری احتمالی نظیر تبرید شبیه سازی شده، یک سری قوانین احتمالی در حین جستجو مورد استفاده قرار می‌گیرد.

الگوریتم­های فرا­ابتکاری در حل بسیاری از مسائل بهینه‌سازی در حوزه‌های مختلف کاربرد دارند. در ادامه به ­طور اجمالی چند نمونه از این الگوریتم­ها به اختصار معرفی می­گردد. پس از آن به تفصیل الگوریتــم خفاش که یک الگوریتم فرا­ابتکاری می­باشد و هم­چنین اساس کار این رساله بر آن بنا گردیده است، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
۳-۳-۱- بهینه سازی توده­ی ذرات
بهینه سازی توده­ی ذرات به وسیله­ کندی و ابرهارت ارائه شده است [۴۱] . این روش ، از رفتارهای هوشمند پرندگان در یافتن غذا الگو برداری شده است . مانند الگوریتم­های هوش جمعی دیگر، PSO از مجموعه ­ای از جواب­های ممکن استفاده می­ کند و تا زمانی که از روی این جواب­ها یک جواب بهینه به دست آید یا معیار خاتمه برآورده شود ، الگوریتم ادامه می­یابد. در این الگوریتم هر جواب ممکن به وسیله­ یک ذره نشان داده می شود و یک توده­ی ذرات، مجموعه ­ای از ذرات می­باشد . مسئولیت تکامل توده به یک ناحیه­ی بهینه بر عهده­ تساوی سرعت می­باشد. این تساوی دربرگیرنده­ی سه مؤلفه می­باشد : مؤلفه­ی ضریب سرعت ، مؤلفه­ی فردی ((p_i و مؤلفه­ی اجتماعی (P_g). کل روش را می­توان به صورت یک الگوریتم رفتاری توزیع شده در نظر گرفت که یک جستجوی چند بعدی را انجام می­دهد.
در شبیه سازی، رفتار هر ذره به وسیله­ بهترین ذره­ی محلی یا بهترین ذره­ی سراسری تحت تأثیر قرار می­گیرد. یک ویژگی جالب در PSO این است که به ذرات اجازه داده می­ شود تا از تجربه قبلی خود استفاده کنند . این الگوریتم به طور موفق بر روی بازه­ی وسیعی از کاربردها اعمال شده است .
ابتدا ، تمامی ذرات به طور تصادفی در فضای جستجو مقدار دهی اولیه می­شوند . هم­چنین موقعیت­های اولیه­ p_i هر ذره نیز مقدار دهی اولیه می­شوند. سپس بهترین ذره­ی موجود در توده شناسایی شده و به جواب p_g انتساب داده می شود. پس از آن، توده­ی ذرات تا زمانی که معیار خاتمه به دست آید، در فضای جستجو پرواز می­ کند. پرواز، شامل اعمال کردن تساوی سرعت بر روی هر ذره است که سبب می­ شود موقعیت و برازندگی هر ذره تغییر کند. برازندگی به دست آمده توسط هر ذره با برازندگی به دست آمده از طریق بهترین موقعیت قبلی آن یعنی موقعیت p_i مقایسه می­ شود. اگر موقعیت جدید دارای برازندگی بهتری نسبت به برازندگی بهترین موقعیت قبلی باشد، در این صورت موقعیت جدید جایگزین p_i خواهد شد. هم­چنین، اگر بهترین موقعیت جدید ذرات دارای برازندگی بهتری نسبت به برازندگی بهترین موقعیت توده یعنی موقعیت p_g باشد، در این صورت بهترین موقعیت جدید جایگزین p_g خواهد شد. الگوریتم PSO دارای ساختار ساده­ای است و تعداد معدودی پارامتر در آن وجود دارد. الگوریتم حاصل برای محاسبه­ی موقیت بعدی ذره به صورت زیر بیان می شود :
v_t+1= v _t+ _۱ ۱(p_i - x_i)+ _۲۲ (p _g- x_i) (3-2)
x_t+1= x _t+ v_t+1
که در آن ثابت های _۲و_۱، توازن بین تأثیر یافته­های اشخاص یا دانش فردی (_۱) و یافته­های کل گروه (یا دانش جمعی_۲) (که هر دو در آغاز پیدایش این الگوریتم مقدار ۲ می­گرفتند) و _۲ و_۱ اعداد تصادفی با توزیع یکنواخت و دارای کران بالای _max ، پارامترهای الگوریتم می­باشند. توجه نمائید که پرانتزها باعث شتاب ذرات به طرف بهترین یافته های قبلی در فضا می گردند. برای یک فضای n – بعدی، سرعت ذرات در هر بعد محاسبه و سپس در یک بردار نهایی برای به روز کردن وضعیت ذره قرار می­گیرند. این تکنیک برای تعدادی از کاربرد­ها و مسائل پایه­ای مورد استفاده قرار گرفت که در اجرا بسیار جالب عمل می­کردند. در واقع، این روش­ها از تحریک پدیده ­های طبیعی و گروه بندی های اجتماعی برای بهینه سازی توابع مختلط که کاربرد وسیعی در صنعت دارند، الهام گرفته شده اند .
۳-۳-۲- الگوریتم جفت گیری زنبور عسل
جفت­گیری زنبورهای عسل به­عنوان یک روش عمومی برپایه رفتار حشرات جهت بهینه­سازی مورد استفاده قرار می­گیرد؛ که در واقع از فرایند جفت­گیری زنبورهای واقعی الهام گرفته است. یک کندو، دارای یک ملکه، صدها زنبور نر و حدود ده­ها هزار زنبور کارگر می­باشد. نقش اصلی ملکه تولید مثل و تخم­گذاری می­باشد. زنبورهای نر به عنوان پدر کندو ایفای نقش می­نمایند. زنبـورهای کارگر وظیفه بچه­داری و در برخی موارد تخم­گذاری را بر عهده دارند. تخم­های بارور به تولید ملکه و زنبورهای کارگر منجر می­ شود و در مقابل تخم­های نابارور، زنبورهای نر را تولید می­ کند.
زمان جفت­گیری ملکه با سرعت مشخصی از کندو خارج می­ شود؛ زنبورهای نر ملکه را تعقیب می­ کنند و آن­هایی که به ملکه می­رسند موفق به جفت­گیری با ملکه می­شوند، ولی بعد از عمل جفت­گیری می­میرند. ملکه تا زمانی که حجم محفظه اسپرم گنجایش داشته باشد به پرواز ادامه می­دهد؛ همین که حجم آن به اندازه مورد نظر رسید، در صورتی­که انرژی پرواز داشته باشد، به کنـدو بازمی­گردد. احتمال توانـایی جفت­گیری هر زنبـور نر با فرمول زیر شبیه­سازی می­گردد:
(۳-۳)
، عبارت است از احتمال اضافه شدن اسپرم زنبور نرِ  به حجم محفظه­ی اسپرم ملکه  و یا احتمال یک جفت­گیری موفق می­باشد.  قدر مطلق اختلاف بین تابع هدف زنبور نر  و تابع هدف ملکه  می­باشد.  سرعت ملکه در لحظه  می­باشد. این بدان معنا است که در ابتدای پرواز، که سرعت ملکه جهت جفت­گیری زیاد است و چنانچه تابع برازش زنبور نر نیز مناسب باشد، به­ طوری­که به مقدار تابع برازش ملکه نزدیک گردد آنگاه احتمال جفت­گیری مناسب زیاد است. به تدریج، سرعت و انرژی ملکه کاهش می­یابد. این موضوع با فرمول زیر نشان داده می­ شود:
(۳-۴)
مراحل اجرای این الگوریتم در زیر آورده شده است:
در شروع پرواز، ملکه، که همان جواب برتر می­باشد، زنبورهای نر را به طور تصادفی جهت تولید بچه­های جدید، انتخاب می­نماید.
بچه زنبورهای جدید با جابجایی ژن­های نر با ژن­های ملکه ایجاد می­شوند.
از زنبورهای کارگر جهت ارتقاء نسل استفاده می­گردد.
تابع برازش زنبور کارگر با توجه به میزان پیشرفت در نسل زنبورها مرتب می­گردد.
بچه زنبورهای برتر در حین انجام این فرایند در صورت برتری نسبت به ملکه، جایگزین آن می­شوند[۴۲].
۳-۳-۳- الگوریتم مورچگان
یک آزمایش بیولوژیکی معروف به نام آزمایش پل دو­گانه منبع مؤثری برای طرح اولین الگوریتم ACO بود. آزمایش پل دو طرفه برای بررسی تأثیر ردپای فرومون و رفتار حاصله مورچه­ها طراحی شده بود. در این آزمایش، یک پل دوطرفه با دو شاخه دارای طول­های متفاوت لانه این مورچه­ها را به یک منبع غذایی متصل می کرد (شکل ۳-۴). شاخه­ بلند این پل دو برابر شاخه کوتاه­تر آن بود. در حین اجرای این آزمایش چنین کشف شد که بعد از چند دقیقه تقریباً اکثر مورچه ها از شاخه­ کوتاه­تر پل استفاده می­ کنند. شرح و توضیح این رفتار به این واقعیت مربوط می شود، که مورچه­ها فرومون را در طول مسیرشان به جای می گذارند. احتمالاً مورچه­هایی که به طور تصادفی واتفاقی شاخه­ کوتاه­تر پل را انتخاب می­ کنند، زودتر به منبع غذایی می­رسند. وقتی که آن­ها به لانه بر­می­گردند، اثر فرومون بر روی شاخه­ کوتاه­تر را بو­ می­ کنند. بنابراین، عبور از این شاخه را ترجیح می­ دهند. فرومون بر روی شاخه­ کوتاه­تر، سریع­تر از شاخه­ درازتر جمع و انباشته می­ شود و بنابراین، بعد از مدت زمان کمی غلظت و تراکم فرومون بر روی شاخه­ کوتاه­تر بیشتر شده و تقریباً اکثر مورچه­ها شاخه­ کوتاه­تر را انتخاب می­ کنند. . به این ترتیب، با گذشت زمان میزان ماده­ شیمیایی در مسیر درست بیشتر و در مسیر نامناسب به کلی از بین می­رود و تعداد مورچه­هایی که جذب مسیر مستقیم می­شوند، افزایش می­یابد و جستجو در سایر مسیرها متوقف می­گردد.

شکل ۳-۴ آزمایش پل دوگانه
دوریگو و همکارانش تحت تأثیر این آزمایش ACO را ارائه دادند. در سال­های اخیر، این الگوریتم برای مسائل کاربردی مختلف و برای انواع مسائل مربوط به بهینه سازی ترکیبی مثل بهینه سازی چند منظوره و دینامیک، استفاده شده است. در ادامه مراحل این الگوریتم به صورت مختصر آورده شده است.
ابتدا جمعیت اولیه به صورت تصادفی تولید می­گردد، هم­چنین مقدار اولیه­ فرومون تعیین می­ شود. سپس سازگاری کلیه­ مورچه­ها بر پایه­ تابع هدف ارزیابی شده و با ارزیابی تک به تک مورچه­ها، فرومون به مسیر خاص شامل این مورچه­ها اضافه می­گردد. بعد از آن مورچه­ها با توجه به سطح فرومون توزیع می­گردند. در نهایت این فرایند تا دستیابی به حداکثر مورچه­ها یا عدم بهبود جواب ادامه می­یابد. شایان ذکر است که در هر تکرار بهترین مسیر در حافظه ذخیره می­گردد و بهترین آن، جواب نهایی مسأله خواهد شد[۴۳]،[۴۴].
۳-۳-۴- الگوریتم الگوی جستجوی ممنوع
ارائه این الگوریتــم به صورت امروزی در سال ۱۹۸۶ توســــط گلاور^[۴۷] انجام گرفت؛ که به لحاظ انعطاف­پذیری با دیگر تکنیک­های موجود می ­تواند رقابت نماید. در این روش جهت حل مسأله به ­صورت هوشمند، نیازمند به حافظه­ قابل انعطاف و جستجوی واکنشی (آگاهانه) است. هم­چنین، امکان پیاده­ســازی در فضای حل به صورت کم هزینه و مؤثر را فراهم می­ کند. بهینه­های محلی با توجه به جمع­آوری اطلاعات انتخاب می­گردند. شایان ذکر است الگوریتم الگوی جستجوی ممنوع، با طرح­های بدون حافظه­ای که به طور عمده به عملیات نیمه تصادفی تکیه دارند و به نوعی نمونه برداری انجام می دهند؛ متفاوت است. مثال­هایی از روش­های بدون حافظه­، روش‌های معروف الگوریتم ژنتیک و روش آبکاری فولاد هستند که به نوعی از علوم فیزیک و زیست شناسی منشأ گرفته­اند.
در واقع ایده­ اصلی، از آنجا نشأت می­گیرد که انتخاب یک جواب بد، ممکن است منجر به جوابی بهتر از یک انتخاب تصادفی خوب گردد. در سیستمی که از حافظه استفاده می­ کند یک انتخاب بد ممکن است راهنمای مفیدتری برای چگونگی تغییر جواب به صورت مفید باشد. برای جلوگیری از قرارگرفتن در جواب­های بهینه­ محلی و پیدا کردن جواب بهینه­ سراسری، در این روش حرکت در فضای جواب فقط به پاسخ­های بهتـر محـدود نمی­ شود، بلکـه در بین همسایگی­های به­دست آمده، بهترین جواب از نظر حداقل کردن تابع هدف انتخاب می شود. سپس این جواب که در بین همسایگی­های نقطه شروع شرایط بهتری نسبت به سایر جواب­ها دارد، به­عنوان نقطه­ی شروع برای مرحله­ بعدی در نظر گرفته می­ شود و این عملیات مجدداً تکرار می­ شود. به این نکته باید توجه کرد که ممکن است نقطه­ی انتخابی از نقطه­ی شروع در هر مرحله بهتر نباشد. علاوه بر این، جهت جلوگیری از جواب­های تکراری و قرار نگرفتن الگوریتم در یک حلقه­ی بسته، حرکت انتخابی در لیست حرکت­های ممنوع قرار می­گیرد. این فرایند، به یک جواب بهینه­ نسبی منتهی می­گردد. هم­چنین، بایستی توجه داشت به­منظور این­که الگوریتم در یک نقطه­ی بهینه نسبی متوقف نگردد، هر حرکت ممنوع بعد از چند مرحله تکرار دوباره مجاز می­گردد یا این­که با در نظر گرفتن ماهیت مسأله، فضای جستجو تغییر داده می­ شود. با تکرار این دو فرایند در نهایت الگوریتم به جواب بهینه مطلق، همگرا می­گردد [۴۵].
۳-۳-۵- الگوریتم آبکاری فولاد
در سال ۱۹۸۳ کریک پاتریک^[۴۸] با شبیه­سازی بین حداقل نمودن تابع هدف یک مسأله و سرد کردن جسم تا زمان رسیدن آن به حالت انرژی پایه، الگوریتم شبیه­سازی سرد شدن را به ­وجود آورد.
واژه­ی آنیلینگ به معنای گرم کردن جسم می­باشد ولی در اصطلاح یک فرایند فیزیکی برای بالا بردن دمای جسم تا رسیدن به نقطه­ی ذوب می­باشد و سپس به تدریج سرد کردن تا انرژی جسم به حداقل برسد. سیمولیتد نیز در لغت به معنی شبیه­سازی کردن و در اصطلاح بازسازی رفتار یک فرایند با توجه به یک سری فرضیات با اطلاعات معلوم یا فرضی است.
در ابتدا یک نقطه­ی دلخواه از فضای جستجو به طور تصادفی انتخاب و تابع هدف در آن محاسبه می­ شود. لازم به ذکر است که جواب اولیـه جزء پارامتـرهای مهم این الگوریتـم می­باشد که نقش به­سزایی را ایفا می­نماید و بسته به نوع مسأله تغیر می­ کند. هم­چنین، مکانیزم ایجاد همسایگی، پارامتر مهمی می­باشد که در رسیدن به جواب بهینه بسیار مؤثر خواهد بود. بعد از انتخاب این دو پارامتر، به سیستم یک دمای اولیه، متناظر با انرژی جنبشی نسبت داده می­ شود. انتخاب مقدار دمای اولیه دلخواه است اما بسته به این­که تابع در نقطه­ی شروع چه رفتاری دارد انتخاب می­گردد؛ مثلاً اگر تابع دارای تغییرات کمی است دمای کمتر انتخاب می­گردد تا قابلیت تحرک کمتر باشد و اگر تابع دارای تغییرات زیاد (شیب تند) باشد دمای بیشتری در نظر گرفته می­ شود تا امکان حرکت و خارج شدن از می­نیمم­های محلی بیشتر شود. سپس یک نقطه از فضای اطراف به­عنوان گزینه برای قدم بعدی انتخاب می­گردد. این نحوه­ انتخاب بستگی به مسأله دارد. برای حرکت به سمت نقطه­ی جدید این­گونه تصمیم ­گیری خواهد شد، اگر جواب بهتر شد حرکت ادامه یابد و اگر نه با احتمال  به سمت نقطه­ی جدید برود. احتمال  با توجه به دمای سیستم و تغییر در اندازه­ تابع هدف و اختلاف بین نقطه­ی مبدأ و مقصد انتخاب می­ شود. برای احتمال ذکر شده، اغلب از دو تابع مختلف استفاده می­گردد، این توابع عبارتند از:
الف) تابع متروپلیس^[۴۹]
(۳-۵)
ب) تابع بولتزمن^[۵۰]

مدل های مشابه: برای نشان دادن تمایزات در یک مجموعه؛ مانند کاربرد رنگ در نقشه کاربری یک سرزمین.

مدل های سمبلی: برای توضیح سیستم ها یا فرایند ها در مدل های پیش بینی کننده از طرح و رسم استفاده می کنند.
البته برای شناخت مشکلات برخی از تحقیقات، می توان از تلفیق مدل های برنامه ریزی/ فرایند مدیریتی با مدل های نظری به مدل های ترکیبی دستیابی پیدا کرد و طی فرآیندی معین و تقابل مستمر آنها به ارائه راه حل هایی در زمینه سیستم گردشگری نائل شد.
باید توجه داشت درچشم انداز و دورنمای یک سیستم، مدلها در زیر مجموعه نظریه ها قرار می گیرند. نظریه های سیستم ها، دیدگاه های هستند که پدیده ها را تشریح می کنند و برای اداره سیستم ها بکار گرفته می شوند. بنابر این مدلها در ابتدا توصیفی، سپس تشریحی و در نهایت پیش بینی کننده اند؛ بنابر این مدل ها، پی ریزی و سازه های نظریه ها را تشکیل می دهند(گتز،۱۹۸۶).
نمودار ۲-۴ مدل سیستم های ترکیبی برای برنامه ریزی و نظریه های گردشگری (گتز،۱۹۸۶:^[۳۳])
با این مقدمه در ذیل به بررسی مهمترین دیدگاه ها و مدل های ارائه شده در زمینه سیستم گردشگری با توجه بنیادی ترین آنها( مدل های مدل های برنامه ریزی/ فرایند مدیریتی و مدل های نظری) می پردازیم:
- دیدگاه سازمان جهانی گردشگری
سازمان گردشگری جهانی(WTO) سیستم گردشگری را به دو بخش اصلی تقسیم می کند؛ یکی عوامل تقاضا، شامل بازارهای گردشگری بین المللی، داخلی(ملی و منطقه ای) و ساکنان محلی و دیگر عوامل عرضه، مشتمل برفعالیت ها و جاذبه ها (جاذبه های طبیعی، فرهنگی، تاریخی، پارک های تفریحی، باغ وحش ها، باغ های گیاه شناسی، آکواریم ها و…)، محل اقامت (هتل ها، متل ها، هتل آپارتمان ها، مهمانپذیرها و…)، خدمات و تسهیلات گردشگری( دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری، رستوران ها، خرید، امور بانکی، مبادله ارز، خدمات و امکانات پستی و پزشکی و…)، حمل و نقل(هوایی، زمینی، دریایی)، امکانات و تأسیسات زیربنایی( شامل آب رسانی، برق رسانی، بهداشت، فاضلاب، دفع زباله و مخابرات) و عناصر سازمانی است(سازمان جهانی جهانگردی، ۱۳۷۹).
مدل ارائه شده از طرف سازمان جهانی گردشگری بر پایه نظریه سیستمی می باشد؛ این مدل با توجه به دو دسته مدل های بنیادین گردشگری در طبقه بندی مدل های نظری- سیستم گردشگری کل از گونه تشریحی است.
عوامل عرضه
- جاذبه ها و فعالیت ها
- محل اقامت
- دیگر خدمات و تسهیلات گردشگری
- حمل ونقل
- دیگر تأسیسات زیر بنایی
- عناصر سازمانی
عوامل تقاضا
- بازارهای گردشگری بین المللی
- بازارهای گردشگری داخلی
- استفاده ساکنان از جاذبه ها و امکانات و خدمات گردشگری
نمودار ۲-۵ عناصر سیستم گردشگری (سازمان جهانی گردشگری، ۱۳۷۹)
- دیدگاه لیپر
لیپر^[۳۴](۱۹۷۹) مدل خود را در به عنوان یک چارچوب سازماندهی شده در بسیاری از مسائل گردشگری پیشنهاد کرده است. وی بسیاری از مسائل گردشگری را با توجه به فعالیت های آن در نظر گرفته و بخش های صنعت را مجاز به استقرار می سازد و عامل جغرافیایی را در کل سفر اجتناب ناپذیر، پیش بینی کند. او سه عنصر اصلی را در سیستم گردشگری مؤثر می داند:
۱- گردشگران: گردشگر در این سیستم یک فاعل است. ۲- عوامل جغرافیایی: شامل الف- منطقه تولید کننده مسافر(فشار برای برانگیختن سفر) ب- منطقه مقصد گردشگر(علت وجودی برای گردشگری) ج- منطقه حمل و نقل(مکان های میانی برای رسیدن به مقصد). ۳- صنعت گردشگری: مشتمل بر دامنه ای از تجارت ها و سازمان های درگیر در توزیع محصول گردشگری هستند. هر یک از عناصر و عوامل سیستم گردشگری لیپر نه تنها برای توزیع محصول گردشگری بلکه برای شرایط معاملاتی و آثار گردشگری و البته زمینه های متفاوتی که در گردشگری اتفاق می افتد، با یکدیگر در تقابلند(لیپر،۲۰۰۴/لیپر،۱۹۹۰/ کوپر و دیگران،۱۳۸۰).
مدل ارائه شده از طرف لیپر بر پایه نظریه سیستمی می باشد؛ این مدل در طبقه بندی مدل های نظری- سیستم گردشگری کل از گونه تشریحی است.
نمودار ۲-۶ چرخه مستقیم دو سویه گردشگری به عنوان سیستم گردشگری کل(لیپر،۳۵:۲۰۰۴)
TGR منطقه مبدا مسافر علائم بیان کننده نواحی مختلف مقصد گردشگر است
TR مسیر ترانزیت
TDR منطقه مقصد گردشگری
TDR₃
TDR₂
TGR
TDR₁
TR₄
TR₁
TR₂
TR₃
نمودار ۲-۷ سیستم گردشگری (ناحیه محور مسافر، مبدا و مقصد گردشگر) – مدل لیپر (لیپر،۲۳:۱۹۹۰)
- دیدگاه گان
گان^[۳۵]، سیستم گردشگری را مبتنی بر دو بخش عرضه و تقاضا می داند؛ در بخش تقاضا، جمعیت علاقه مند و متمکن به انجام سفر و گردش(اعم از بازارهای داخلی و بین المللی) قرار گرفته؛ و در بخش عرضه، بر روی عناصر و بخش های اصلی همچون جاذبه ها، حمل و نقل، خدمات، اطلاعات و تبلیغات تأکید دارد؛ هر یک از این عناصر در تعامل و ارتباط متقابل با یکدیگر قرار داشته و سیستم گردشگری یک مکان را تشکیل می دهند. وی تأکید خاصی بر روی عناصر عرضه در سیستم گردشگری یک مکان دارد و موفقیت و پویائی گردشگری در یک مکان را در سایه تعامل، همکاری، ارتباط متقابل، کارایی و موفقیت عناصر متعدد و پیچیده ی بخش عرضه همانند جاذبه ها، مراکز اقامتی، حمل و نقل، اطلاعات و تبلیغات می داند. گاهی به نظر می آید بعضی از عناصر و یا بخش های گردشگری اهمیت، کارائی و اثر بخشی سایر یا هر ترتیبی را در این خصوص نادیده می گیرند. به عبارتی دیگر هر عنصری و یا بخشی از ساختار درونی سیستم(عوامل عرضه) مانند: صاحبان توسعه اقامتگاه های مسافران(هتل ها، متل ها، هتل آپارتمانها، مهمانپذیرها، خانه ها، ویلاهای اجاره ای، کمپ ها، محل خواب، واحدهای پذیرایی و…) مؤسسات و آژانس های مسافربری، تأسیسات گردشگری و… از نگاه خودش به گردشگری نزدیکتر است؛ اما تأثیر عوامل خارجی(عوامل محیطی- بیرونی سیستم اعم از فرصتها و تهدیدها) و دیگر عناصر و بخشهای نیز بر پویائی عملکرد سیستم گردشگری حائز اهمیت می باشد؛ در واقع گردشگری تنها از هتل ها و خطوط هوایی و دیگر بخش ها به صورت مجزا تشکیل نشده است، بلکه کلیتی از اجزای مختلف و عمده ای است که با همدیگر ارتباط نزدیک و متقابل دارند. هر یک از این اجزا عهده دار حرکت و پیشرفت در سیستم(عرضه و تقاضا) گردشگری است؛ درون این شاخه های کلی جزئیات و عناصری است که هم برنامه ریزان و مدیران باید برای کسب موفقیت آنها تلاش کنند(گان،۲۰۰۲). مدل ارائه شده از طرف گان با توجه به دو دسته مدل های بنیادین گردشگری در طبقه بندی مدل های فرایند مدیریت و برنامه ریزی از گونه تئوری سیستم ها می باشد.
تقاضا
(جمعیت علاقه مند و متمکن به انجام سفر)
عرضه
جاذبه ها
تبلیغات
خدمات
اطلاعات
حمل و نقل
نمودار ۲-۸ سیستم گردشگری دیدگاه گان (گان،۲۰۰۲: ۳۴)
- دیدگاه بریونز، تجیدا و مورالس

تعداد مراحل تولید (یک مرحله ای - چند مرحله ای)
روش تولید(سری - مونتاژ -کلی)
محدودیت ظرفیت یا منابع (محدود- نامحدود)
تعداد و شرح تقاضای هر یک از محصولات
نرخ تقاضا (یکنواخت - پویا و احتمالی)
کمبود موجودی (قابل جبران، غیر قابل جبران)
هزینه نگهداری و متغیر تولید
متغیر تصمیم گیری (تعیین زمان شروع عملیات)
مسائل زمانبندی را به کمک سه پارامتر α | β | γ دسته بندی می کنند . پارامتر α نشان دهنده محیط های کار و یا ترکیب ماشین ها است. پارامتر β بیان کننده محدودیت های مربوط به کارهاست و پارامتر γ نشان دهنده معیارهای بهینگی و اهداف مساله می باشد. در جدول ذیل برخی از محیط های کار در مسائل زمانبندی به ازای پارامتر α نشان داده شده است.
جدول ‏۲‑۱: نمایش برخی از محیط های مختلف کار در مسائل زمانبندی با پارامتر α

مدل های تک ماشینه^[۳۴]
در این مسائل تنها یک ماشین موجود است و کارها نیاز به دریافت خدمت از این ماشین دارند. در هر زمان یک کار به وسیله ماشین پردازش می شود. هر کار یک زمان پردازش و یک موعد تحویل دارد و ممکن است مشخصه های دیگری مانند اولویت، بریدگی و یا زمان حمل نیز در این مساله مطرح باشد. همچنین ممکن است یک تابع جریمه^[۳۵] برای کارهایی که از موعد تحویل انحراف دارند، در مدل مورد استفاده قرار بگیرد. در این مسائل متداول ترین هدف ، ترتیب دهی کارها روی ماشین به منظور حداقل کردن جریمه دیر کرد است. سیستم های تولیدی بسیاری از نوع سیستم های تولیدی تک ماشینه می باشند. به عنوان مثال، اگر در محیطی که شامل چندین ماشین است، گلوگاهی رخ دهد آنگاه توالی کارها در گلوگاه به طور کلی بیان کننده عملکرد کلی سیستم خواهد بود. در این حالت تمامی عملیات پس از زمانبندی گلوگاه زمانبندی خواهند شد. چنین رویکردی دلالت بر در نظر گرفتن مساله اصلی به صورت مساله تک ماشین دارد. مدل های تک ماشین همچنین در رویکرد های تجزیه کاربرد دارند که در آن مسائل زمانبندی در محیط های پیچیده به چندین مساله زمانبندی تک ماشین تبدیل می شوند. مدل های تک ماشین با محدودیت ها و توابع هدف مختلفی در نظرگرفته شده اند. نتایج به دست آمده منجر به ایجاد مجموعه ای از قواعد گردیده است که نتیجه آن ها ایجاد جواب بهینه در محیط های تک ماشینه می باشد. برای مثال قانون زود ترین موعد تحویل^[۳۶] که کارها را به ترتیب صعودی موعد تحویل زمانبندی می کند منجر به حداقل شدن حداکثر دیرکرد در میان تمام کارها می شود. قانون کمترین زمان پردازش^[۳۷] که کارها را به ترتیب صعودی زمان پردازش زمانبندی می کند منجر به حداقل شدن تعداد کارهای در انتظار پردازش می شود.

مدل های ماشین موازی^[۳۸]
در این مدل ها تعدادی ماشین مشابه در دسترس بوده و کارها می تواند روی هر کدام از آن ها پردازش شود. کارها می توانند بین خود وابستگی داشته باشند، به این معنی که در یک توالی، کار بعدی نمی تواند پردازش شود مگر آن که کار قبلی کاملا پردازش شده باشد. هدف این مسائل می ­تواند کمینه سازی حداکثر زمان تکمیل کارها باشد. ماشین های موازی تعمیمی بر مدل های تک ماشین می باشند. بسیاری از محیط های تولیدی از چندین مرحله یا مرکز کاری تشکیل شده اند درحالی که هر یک از آن ها دارای چندین ماشین به صورت موازی می باشند. ماشین های موجود در یک مرکز کاری می توانند یکسان باشند. در این حالت هر لحظه که کار وارد سیستم شود امکان پردازش آن بر روی هر یک از ماشین های در دسترس فراهم خواهد بود. مدل های ماشین های موازی نیز مانند مدل های تک ماشین از این جهت دارای اهمیت می باشند که اگر در سیستم های تولید چند مرحله ای یک مرکز کاری خاص به صورت گلوگاه عملی کند، آنگاه زمانبندی در مرکز کاری مورد نظر تعیین کننده عملکرد کلی سیستم خواهد بود. در این صورت گلوگاه می تواند به صورت مجموعه ای از ماشین های موازی در نظر گرفته شده و به تنهایی به صورت یک مساله مجزا مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته شود. در بعضی از موارد ماشین های موازی ممکن است یکسان نباشند. در واقع در این حالت برخی از ماشین ها قدیمی تر از بقیه هستند و با سرعت پایین تری عمل می کنند و یا ممکن است ماشینی بهتر نگهداری شده باشد و بتواند کار را باکیفیت بالاتری انجام دهد. در این صورت برخی از کارها ممکن است بر روی هر یک از m ماشین موازی پردازش شوند درحالی که بقیه ممکن است تنها بر روی مجموعه خاصی از m ماشین پردازش کردند.
مدل های جریان کارگاهی^[۳۹]
در این مدل ها کارها روی چندین ماشین در یک توالی یکسان^[۴۰] پردازش می شوند. زمان پردازش هر کار روی هر ماشین ممکن است متفاوت باشد. هدف می تواند حداقل کردن زمان مورد نیاز برای تکمیل همه کارها باشد که حداکثر زمان تکمیل کارها (زمان ساخت) نامیده می شود. در بسیاری از محیط های تولیدی یا مونتاژ، کارها دارای چندین عملیات می باشند که معمولا باید بر روی چندین ماشین مختلف پردازش شوند. اگر مسیر همه کارها یکسان باشد (یعنی همه کارها ماشین­های یکسانی را در ترتیب یکسانی بازدید کنند)، چنین محیطی به عنوان محیط جریان کارگاهی در نظر گرفته می شود. در این محیط ماشین ها پشت سرهم قرارگرفته اند و هنگامی که زمان پردازش کاری بر روی ماشین خاصی تکمیل می شود وارد صف ماشین بعدی می گردد. ترتیب کارها از ماشینی به ماشین دیگر ممکن است متفاوت باشد به این سبب که کارها میان ماشین ها ممکن است دوباره مرتب شوند. با این وجود، اگر سیستم حمل ونقل مواد، کارها را از یک ماشین به ماشین بعدی منتقل کند، در این صورت توالی یکسانی از کارها در کل سیستم برقرار خواهد بود. در برخی از سیستم های جریان کارگاهی، هنگامی که کاری به پردازش بر روی ماشین خاصی نیاز نداشته باشد، از ماشین مورد نظر عبور کرده و جلوتر از کارهایی که پردازش شده اند و یا منتظر پردازش در آن مرحله هستند قرار می گیرد. برخی از سیستم های جریان کارگاهی در چنین حالتی امکان عبور کردن کار از ماشین را نمی دهند. مدل جریان کارگاهی انعطاف پذیر تعمیمی بر مدل جریان کارگاهی می­باشد که از چندین مرحله به صورت سری تشکیل شده و هر مرحله دارای تعدادی ماشین به صورت موازی می باشد. کارها در هر مرحله بر روی یکی از ماشین های موازی پردازش می شوند.
این مسئله یک مدل چند ماشینی است که به صورت سری در یک کارگاه وجود دارند. فرض سری بودن ماشین آلات ، به دنبال خود فرض چند مرحله ای بودن کار ها را ایجاب می کند. این نکته بدین معناست که بین هر کار و هر یک از عملیات تشکیل دهنده فرایند آن تفاوت قائل شویم [۴۶،۴۷].
کار ها به صورت مجموعه ای از عملیات در نظر گرفته می شود که ساختار تقدمی خاص دارد، به ویژه هر یک از عملیات به جز مورد اول دقیقا یک مورد عملیات مقدم مستقیم و هر یک از عملیات بجز مورد آخر دقیقا یک مورد فعالیت موخر مستقیم دارد . این رابطه تقدم برای کار i در شکل ۲-۱ نشان داده شده است.
شکل ‏۲‑۱: رابطه تقذم برای n کار
مسائل جریان کارگاهی یک کلاس مشخص از مسائل زمانبندی کارگاهی هستند . که در آن n کار (i=1,..,n) وجود دارد که باید به شرح زیر روی m ماشین انجام شوند (j=1,…,m). کار A عبارت است از m عمل ، j امین عمل از هر کار باید روی ماشین j پردازش شود و زمان پردازش Pij را دارا می باشد . کار A می تواند فقط روی ماشین j شروع شود اگر عمل های آن روی ماشین (j-1) تکمیل شده باشند و اگر ماشین j بیکار باشد. زمان تکمیل شدن کار i، هنگامی است که زمان آخرین عمل Ci تکمیل شود. این مسئله در مقالات (مجلات) مشخص شده است و به صورت α|β|γ ثبت است . یک مثال از Flow Shop با سه کار و با داده های به شرح زیر را در شکل۲-۲ مشاهده می کنید :
شکل ‏۲‑۲: مساله ۳ کار
شکل ۲-۳ و شکل ۲-۴ دو زمانبندی امکان پذیر را برای این مثال نشان می دهند . ملاحظه می­کنید که هر دو زمانبندی ترتیبی از کارهای مختلف بر روی ماشین ها هستند . برای مورد اول ما Cmax=9 و ۱۸=Ci∑ را داریم . در مورد دوم ما Cmax=8 و Ci=21∑ را داریم. ملاحظه می کنید که در نمونه اول Ci∑ نسبت به Cmax بهتر است در حالی که این در نمونه دوم بر عکس می باشد. این مثال به این نکته اشاره دارد که اسباب خیلی زیاد به تابع هدف وابسطه اند.
شکل ‏۲‑۳: نمونه اول زمانبندی
شکل ‏۲‑۴: نمونه ای دیگر از زمانبندی
در برخی از مقالات با کمی تغییر در مساله جریان کارگاهی تعاریف دیگری نیز مطرح شده، در ادامه به ارائه یکی از این تعاریف می پردازیم:
در ساخت و مونتاژ وسائل زیادی، تعدادی از عملیات در هر کار باید انجام شود. اغلب این عملیات باید در همه کارها به همان ترتیب که اشاره شده پردازش شوند. این ماشین های فرضی به صورت سری تنظیم شده اند، و محیط به عنوان جریان کارگاهی ارجاع داده شده است. با فرض زمانبندی مسائل جریان کارگاهی کلاسیک که هر کار فقط یک بار هر ماشین را ملاقات می کند گاهی اوقات در عمل نقض شده است. یک نمونه جدید از کارگاه صنعتی ، کار بازگشتی^[۴۱] است که کار ماشین های معین را بیش از یک بار ملاقات می کند .
در شکل ۲-۵ قاعده جانسون برای مسئله Flow shop را مشاهده می کنید:
شکل ‏۲‑۵: قاعده جانسون

• بانک‌داری مبتنی بر شعبه‌های الکترونیکی

 
موانع بانکداری الکترونیکی

• عدم وجود زیر ساخت های مخابراتی مناسب

• عدم وجود قوانین و مقررات لازم

• ۳-عدم وجود آموزش های کافی و تبلیغات موثر

• عدم وجود فرهنگ استفاده. (حسینی، ۱۳۷۹)

  1. 1. کارت اعتباری

   

   

کارت اعتباری یک کارت پلاستیکی است که روی آن نام صاحب کارت و شماره آن به صورت برجسته وجود دارد و پشت کارت یک نوار مغناطیسی دیده می شود که درون خود برخی اطلاعات مهم مثل هویت و آدرس های دارنده کارت را ذخیره کرده است.
سیستم های مالی کامپیوتری مانند دستگاه های خود پرداز ATM از این اطلاعات هنگام احراز هویت فرد به منظور برداشت پول استفاده می کنند. یک کارت اعتباری استاندارد شامل یک عدد ۱۶ رقمی نیز هست که حاوی اطلاعات مهمی درباره نوع کارت،بانک صادر کننده آن و اطلاعات مهمی درباره نوع کارت،بانک صارد کننده آن و اطلاعات دیگر است. این شماره برای دارنده هر کارت منحصر به فرد است. از این شماره برای شناسایی دارنده کارت هنگام انجام معاملات الکترونیکی روی اینترنت نیز استفاده می شود. (سلطانی، ۱۳۸۳)

• • • 1. 1. تاریخچه

       

       

   

   

کارتی پلاستیکی و از نوع کارت‌های مغناطیسی و به طور معمول به ابـعاد ۹۸/۵۳ × ۶/۸۵ مـیلی‌متر است. مـطابق دایره‌المعارف بریتانیکا (Britanica) استفاده از کارت‌های اعتباری اولین بار در دهه ۲۰ در امریکا مطرح شد، زمانی‌که مراکزی مانند شرکت‌های نفتی و هتل‌های زنجیره‌ای نسبت به صدور چنین کارت‌هایی برای مشتریانشان اقدام کردند، اما استفاده از این کارت‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای پس از جنگ جهانی دوم و خروج از رکود اقتصادی گسترش یافت. اولین کارت اعتباری از نوع امروزی آن یعنی کارتی که بتوان با بهره گرفتن از آن در طیف وسیعی از فروشگاه ها و کسب و کارها پول مبادله کرد،در ۱۹۵۰ توسط Diners club inc. معرفی شد و هنوز هم یکی از کارت های اعتباری شناخته شده از این نوع به شمار می رود.
در ۱۹۵۸ نیز کارت اعتباری دیگری در همین رده توسط شرکت American Express معرفی شد که در حال حاضر یکی از معروفترین نوع کارت های اعتباری است. در این سیستم که امروزه نیز مورد استفاده است صادر کننده کارت اعتباری نزد بانک یک حساب دارند. هنگامی که کالا یا خدماتی توسط دارنده کارت (مشتری) خریداری می شود،این پول بلافاصله به حساب فروشنده (که خود نزد بانک حسابی دارد) واریز می شود. بانک نیز به نوبه خود این هزینه را به صورت ماهانه و یا در دوره های زمانی معین دیگری به حساب مشتری منظور می کند و صورت حساب برایش صادر می کند و در صورتی که به میزان کافی در حساب مشتری پول نباشد، طی مهلت معینی از مشتری می خواهد که حساب خود را تکمیل کند. مشتری می تواند مبلغ مورد نظر را یک جا و یا با اقساطی که بهره به آن تعلق می گیرد، به بانک بپردازد. اولین سیستم بانکی از این نوع در سال ۱۹۵۹ و از سوی Bank of America در کالفرنیا معرفی شد و Bank Americard نام داشت، این سیستم تنها در همان ایالت کار می کرد. اما بعدا” در سال ۱۹۶۶ در ایالت های دیگر نیز راه اندازی شد و صورت سراسری به خود گرفت. در سال ۱۹۷۶ این سیستم بانکی به VISA تغییر نام داد. ویزا امروزه یک کنسرسیوم بین المللی است که سیستم بانکی اغلب کشورهای دنیا در آن مشارکت دارند. در همان سال ۱۹۶۶ اتحادیه کارت بین بانکی یا Interbank card Association شکل گرفت و بعدا” به Master card تغییر نام داد. ویژگی مسترکارد این بود که هیچ بانک خاصی در آن نقش محوری نداشت، بلکه هر کدام از بانکهایی که به صورت محلی اقدام به صدور کارت اعتباری برای مشتریان خود می کردند مایل بودند روشی برای متصل کردن سیستم های مالی خود به یکدیگر پیدا کنند. چنین سیستمی می توانست در میان مشتریان کوچک بانک ها که مایل بودند از کارت خود برای کارهایی مثل خرید مایحتاج روزانه و یا خرید اتومبیل و مسکن استفاده کنند علاقه مندان زیادی داشته باشد. (سلطانی، ۱۳۸۳)

• • • 1. 1. انواع کارت اعتباری

       

       

   

   

کارت های اعتباری را اساسا” می توان به دو دسته کارت های بانکی و غیر بانکی تقسیم کرد. کارت های اعتباری بانکی مثل ویزا و مسترکارت از سیستم اعتباری بانک ها استفاده می کنند. در حالی که کارت های غیر بانکی را شرکت ها و موسسات دولتی و خصوصی به مقاصد مختلفی عرضه می کنند. آمریکن اکسپرس و دینر کلاب نمونه کارت های اعتباری غیر بانکی هستند. همچنین در برخی از کشورها شرکت­های مخابرات و تلفن و یا شرکت­های توزیع­کننده نفت،گاز و بنزین و نیز فروشگاه­های زنجیره­ای و باشگاه­های تفریحی اقدام به صدور کارت اعتباری می کنند. دامنه کاربرد این کارت ها بستگی به دامنه فعالیت شرکت مربوطه و یا اهداف مالی آنها دارد. در هر صورت فعالیت تمام این موسسات صادر کننده کارت باید زیر نظر نهاد مالی رسمی آن کشور و دارای مجوز فعالیت باشد.

• • • 1. 1. انواع کارت از نظر شیوه تسویه