الف) شخم: مزرعه مورد نظر قبل از کاشت دوبار عمود بر هم شخم زده شد.
این کار باعث جابه جایی لایه های خاک وتهویه وازبین رفتن بقایای گیاهان موجود در زمین می گردد.
ب) دیسک: این عمل پس از شخم باعث نرم شدن زمین واز بین رفتن کلوخه ها در زمین می گردد، زیرا گیاهان دارویی به زمینی نرم وبدون کلوخه جهت رشد احتیاج دارند.
ج) ماله زدن: این عمل پس از دیسک زدن جهت تسطیح زمین صورت می گیرد. علت آن ایجاد یکنواختی وتنظیم شیب مناسب برای کشت وآبیاری است.
د) فارو: این عمل برای ایجاد جوی وپشته در زمین انجام گرفت، فاصله فاروها از هم ۵۰ سانتیمتر در نظر گرفته شد.
سپس قطعه بندی زمین بر اساس طرح ونقشه کشت انجام شد.۳۶ کرت به ا بعاد ۳ ×۵ /۴ متر قطعه بندی شد. تعداد خطوط کشت ۴ خط در هر کرت بود که با فواصل ۵۰ سا نتی متر از هم قرار گرفتند. فاصله بلوک ها ۵/۱ متر در نظر گرفته شد.
۳-۳-۲- کاشت
قلمه های مورد نظر در اوایل آبان ۱۳۸۷ در زمین طرح کشت گردید که شامل مراحل زیر می باشد.در در ابتدا قلمه های نعناع که شامل ریزوم، ریشه و ساقه بود ابتدا در داخل آب قرار داده شد. این عمل با توجه به گرمی هوا وجلوگیری از تنش وخشک شدن قلمه ها تا هنگام کاشت و آبیاری صورت گرفت.
سپس قلمه ها از آب خارج و بر روی پشته ها با فاصله ۲۰ سانتی متری از هم به صورت دوتایی تحت کشت قرار گرفت تا درصد سبز محصول افزایش یابد.
۳-۳-۳- آبیاری
با توجه به اینکه خاک مزرعه دانشگاه دارای کلاس ۳ می باشد واز خاک های تقریبا متوسط بوده، لذا با توجه به بافت خاک آبیاری را ۷ روز یکبار در نظر گرفته شد. آبیاری زمین به صورت بارانی انجام شد. انتخاب این روش علاوه بر بازده بالا به دلیل جلوگیری از اختلاط اثر بلوک ها و کاهش اثرات حاشیه ای انجام شد.
۳-۳-۴- وجین علف های هرز
با توجه به شیوع شدید علف های هرز، عملیات وجین به صورت دستی و در سه مرحله صورت گرفت. علف های هرز غالب این مزرعه، شامل مرغ، طوق، کاسنی، تاج خروس، پیچک، سلمه تره وخاکشیر بود. تاج خروس که یک علف هرز C4 است، بیشتر از اواسط بهار شروع به ظهور کرد.
۳-۴- ماده آزمایشی
۳-۴-۱- مشخصات ماده آزمایشی
این آزمایش درقالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفى، با ۹ تیمار و ۴ تکرار در ۳۶ واحد آزمایشی انجام شد. ماده آزمایشی شامل نعناع فلفلی، کودهای بیولوژیک وشیمیایی نیتروژن و فسفر بود.
تیمارهای آزمایش شامل ۲ تیمار، کود نیتروژن در ۳ سطح و کود فسفر در ۳ سطح بود.
۳-۴-۲-اعمال تیمارها
تیمارهاى آزمایشى، دو تیمار هر کدام در سه سطح به صورت زیربود:
کود نیتروژن (N ) در سه سطح:
N1 : سوپر نیتروپلاس (بیولوژیک) ۲ لیتر در هکتار
N2 : نیتروکسین (بیولوژیک) ۲ لیتر در هکتار
N3 : اوره (شیمیایى)۳۰۰ کیلوگرم در هکتار
کود فسفر در سه سطح:
P1 : بارور ۲ (بیولوژیک) ۱۰۰ گرم در هکتار + ۲/۱ فسفات آمونیوم(شیمیایی) ۱۲۵ کیلو گرم در هکتار
P2 : بارور ۲ (بیولوژیک) ۱۰۰ گرم در هکتار
P3 : فسفات آمونیوم (شیمیایی)۲۵۰ کیلوگرم در هکتار
کلیه تیمار های کودی اول اردیبهشت درعصر یک روز ابری اعمال شدند. در این زمان گیاهان در مراحل اولیه رشد رویشی بودند و ارتفاع آنها حدود ۵ سانتی متر بود. کود های اوره و فسفات آمونیوم در شیاری به عمق ۱۰ سانتی متر با فاصله ۸ سانتی متر در موازات خط کشت قرار گرفت. سپس روی آنها با خاک پوشیده شد.
سه کود نیتروکسین(۲ لیتر در هکتار)، سوپر نیترو پلاس(۲ لیتر در هکتار) وبارور۲ (۱۰۰ گرم در هکتار)را هر کدام در ۱۵۰ لیتر آب حل کرده و برای هر خط کشت ۱ لیتر از این محلول به فاصله کمی از گیاهان به موازات خطوط کشت اعمال شد.
پس از اعمال تیمارها بلافاصله آبیاری انجام شد. دو مرحله آبیاری نیز به فاصله دو روز از اعمال تیمارها انجام شد. این عمل جهت افزایش جذب توسط گیاه و افزایش فعالیت باکتری ها صورت گرفت.
۳-۵- نمونه برداری
نمونه برداری در اواسط گلدهی گیاه انجام شد. برای نمونه برداری از هر کرت از دو خط وسط، ۱۵ نمونه، پس از حذف اولین بوته هر خط توسط قیچی باغبانی و با دست از ۶ سانتی متری سطح خاک صورت گرفت. گیاهان بلافاصله پس از برداشت به سایه منتقل و پس از توزین و اندازه گیری های مربوط، در کف سالن به دور از تابش نور خورشید در هوای آزاد خشک شدند. جهت یکنواختی خشک شدن گیاهان در زمان مناسب زیر و رو شدند.
۳-۶- اندازه گیری صفات
۳-۶-۱- مساحت برگ
عبارت است از سطح برگی که یک متر مربع از سطح زمین زراعی را اشغال کرده است. برای اندازه گیری سطح برگ، روش های متعددی به کار رفته است از آن جمله می توان به مشخص نمودن سطح برگ به وسیله خط کش کناره روی کاغذ، عکس برداری از برگ با بهره گرفتن از کاغذ اوزالید یا کاغذ های حساس به نور وسپس تعیین مساحت آن با بهره گرفتن از پلانی متر (سطح سنج) و استفاده از معادلات خطی برای اندازه گیری سطح برگ هر نمونه گیاهی اشاره کرد. (حیدری شریف آباد،۱۳۸۲)
جهت اندازه گیری این صفت برگ های گیاه را جدا کرده و برگ های هم اندازه در یک گروه قرار داده شد. سپس سطح یک برگ از هر گروه با بهره گرفتن از کاغذ شطرنجی اندازه گیری شد و در تعداد برگهای آن گروه ضرب شد. مجموعه این گروه ها نشان دهنده میزان سطح برگ یک بوته بود. از هر کرت ۴ نمونه اندازه گیری شد و سپس با ضرب کردن میانگین آنها در عدد ضریب، سطح برگ در هر متر مربع برای تک تک تیمارها مورد محاسبه قرار گرفت.
۳-۶-۲- تعداد برگ
برای اندازه گیری تعداد برگ، تعداد برگ های ۵ بوته از هر کرت مورد شمارش قرار گرفت. در این میان برگ های زرد و خشک شده لحاظ نشدند. پس از شمارش، عدد حاصل توسط ضریب تصحیح شد و تعداد برگ در یک متر مربع برای هر تیمار محاسبه شد.
۳-۶-۳- وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک سرشاخه و وزن بیوماس تر و خشک
پس از برداشت نمونه ها برگ ها و سرشاخه های آنها را جدا کرده و ساقه، سرشاخه و برگ، جداگانه وزن شدند و وزن تر هر یک مشخص شد. سپس به مدت ۷۲ ساعت درون آون با دمای ۷۵ درجه سلسیوس قرار داده شدند. پس از خشک شدن نمونه ها، ساقه، سرشاخه و برگ مجدداً توزین شدند. وزن بیوماس خشک از مجموعه وزن خشک برگ، ساقه و سرشاخه حاصل شد. اعداد حاصل از توزین توسط ضریب تصحیح شدند. بدین ترتیب وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک سرشاخه و وزن بیوماس تر و خشک در یک متر مربع محاسبه شد.
۳-۶-۴- قطر ساقه
برای محاسبه این صفت با بهره گرفتن از کولیس قطر ساقه نمونه های برداشت شده از قسمت انتهایی ساقه اندازه گیری شد. سپس با معدل گیری آنها قطر محاسبه گردید.
۳-۶-۵- تعداد انشعاب ساقه
جهت اندازه گیری این صفت تعداد شاخه های فرعی نمونه های برداشت شده شمرده شد و میانگین آنها به عنوان تعداد انشعاب ساقه برای هر تیمار لحاظ شد.
۳-۶-۶-ارتفاع گیاه و طول گل آذین
با بهره گرفتن از یک خط کش فلزی دقیق و قرار دادن آن در سطح خاک در کنار بوته، ارتفاع بوته و نیز طول گل آذین برای ۵ نمونه در هر کرت اندازه گیری شد. سپس از میانگین این نمونه ها ارتفاع بوته و طول گل آذین، جداگانه برای تیمارها محاسبه گردید.
۳-۶-۷- میزان اسانس برگ و سرشاخه
برای اندازه گیری میزان اسانس برگ و سرشاخه به عنوان اندام های تولید اسانس، از هر کرت مقدار ۱۰۰ گرم از برگ و سرشاخه خشک شده را پودر کرده و اسانس گیری انجام شد. میزان اسانس نمونه های حاصل را در وزن مخصوص اسانس ضرب کرده و بدین ترتیب این صفت اندازه گیری شد.
۳-۶-۸- عملکرد اسانس برگ و سرشاخه
این شاخص از حاصلضرب میزان مادۀ خشک سرشاخه در درصد اسانس سرشاخه و میزان مادۀ خشک برگ در درصد اسانس برگ، برای هر واحد آزمایشی محاسبه گردید.
۳-۷- اسانس گیری
اسانس گیری توسط روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر انجام شد. در این روش آب و اسانس با هم تقطیر می شوند و به دنبال آن اسانس به سهولت استخراج می گردد. در این مرحله اقدام به جدا نمودن برگ، سرشاخه و بقیه اندام شد. سپس ۱۰۰ گرم از پودر برگ و ۱۰۰ گرم از پودر سرشاخه هر کدام به طور جداگانه را به همراه یک لیتر آب درون بالن ریخته و بر روی هیتر با دمای ۱۵۰ درجه سانتی گراد قرار داده شد.
راهنمای ﻧﮕﺎرش ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوهشی درباره بررسی تأثیر کودهای بیولوژیک و شیمیایی (نیتروژن و فسفر) بر ...
