تعریف عملیاتی متغیرهای پژوهش
عوامل نهادی: دارون عجم اوغلو(۲۰۰۹) دلایل بنیادی را زیرساخت هایی می‌داند که موجب بهره وری و رشد هر جامعه می شود(رضایی، ۱۳۹۰: ۴۵). این عوامل به گونه ای می‌تواند جنبه تاریخی داشته باشد و به وجوه فرهنگی، جغرافیایی، سیاسی و نظامی هر جامعه ارتباط داشته باشد.
عوامل سازمانی: عوامل سازمانی را می توان در دو دسته عوامل محتوایی و ساختاری تعریف نمود. عواملی که در داخل سازمان تعیین کننده اند و بر ویژگی ها و شرایط خارج از سازمان تاثیر می‌گذارند.
عوامل فردی: آن دسته از عواملی هستند که برآمده از شخصیت، روحیات، آموزش ها، مکان جغرافیایی و… هستند و میزان و چگونگی این عوامل در میان افراد متفاوت است. به دلیل اهمیت بیش از حد سرمایه های فکری در سازمان می توان این دسته از عوامل را بسیار مهم و ضروری دانست.
عوامل ملی: تعیین این دسته از عوامل را می توان، نشأت گرفته از قوانین و مقررات و استانداردهای مصوب توسط قوای سه گانه دانست. سازمان ها، مؤسسات و شرکت های دولتی این عوامل را شکل می‌دهند.
عوامل بین‌المللی: عوامل جهانی یا فراملی، عناصری خارج از مرزهای داخل هر کشور هست، عواملی که تاثیر می‌گذارد و تاثیر می پذیرد و وجود آن ها را نه می توان انکار کرد و نه می توان با وجود آن مقابله کرد. عوامل
بین‌المللی کمی فراتر از مسائل صرفا داخلی هر جامعه پیش می رود و هدف یکپارچکی و نزدیک نمودن جوامع را بر عهده دارد.
-
- ساختار کلان پژوهش
نمودار۱-۱ ساختار کلان تحقیق
-
- روش پژوهش
تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی می‌باشد و به لحاظ موضوع جز تحقیقات توصیفی قابل دسته بندی است. این پژوهش تلاش می کند تا با گردآوری اطلاعات دقیق و بررسی نظرات خبرگان، نتایجی علمی از اولویت معیارهای مؤثر بر شفافیت نظام اداری ایران را مورد جستجو قرار دهد. بنابرین تمرکز تحقیق حاضر بر بررسی اسناد مرتبط با موضوع تحقیق می‌باشد.
-
- روش گردآوری داده ها و اطلاعات
جهت گردآوری اطلاعات و داده های مناسب در این تحقیق به روش های زیر عمل نموده ایم؛
– روش کتابخانه ای: گردآوری اطلاعات از طریق بررسی تحقیقات داخلی و خارجی انجام شده پیرامون موضوع تحقیق.
– روش رجوع به اسناد و مدارک: گردآوری اطلاعات از طریق بررسی اسناد موجود در مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی(قوانین و برنامه های ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد) و سایت شفافیت بین‌المللی.
– روش میدانی: جهت گردآوری اطلاعات کامل تر، دقیق تر و منطبق تر با نظام اداری ایران از پرسشنامه، مصاحبه بهره برداری شده است.
-
- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
تحقیق حاضر جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و دستیابی به اهداف تحقیق از روش های تصمیم گیری در فضای گسسته بهره مند شده است. با تعیین معیارهای مؤثر بر شفافیت نظام اداری ایران، محقق از تکنیک آراس جهت رتبه بندی معیارهای اصلی و از تکنیک دیماتل فازی جهت تعیین درجه اثرگذاری زیرمعیارهای تحقیق، بهره مند گردیده است.
-
- نوآوری پژوهش:
نوآوری تحقیق حاضر را می توان بر مبنای دو دسته موضوعی و تکنیکی مورد بررسی قرار داد. این تحقیق به لحاظ موضوعی جز محدود مطالعات انجام شده در حوزه شفافیت اطلاعات نظام اداری ایران می‌باشد و به لحاظ تکنیکی تلاش شده است از روش های تصمیم گیری گروهی ترکیبی استفاده شود تا بتوان به صورت دقیق تر و کارآمدتری، عوامل را شناسایی و مورد مطالعه قرار داد.
-
- فرایند انجام پژوهش:
بیان مسئله
طراحی چارچوب تحقیق
مطالعه مستندات موجود در خصوص شفافیت اطلاعات و نظام اداری
مرور ادبیات موضوعی و بررسی پیشینه پژوهش
طراحی مدل(شاخص ها و مؤلفه ها) و ابزارهای اجرایی و تکنیک های تحقیق
تأیید خبرگان
طراحی اهداف و سوالات تحقیق
گردآوری داده های تحقیق و تحلیل داده های تحقیق
انجام تکنیکF DEMATEL
نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات تحقیق
بحث و بررسی
انجام تکنیکARAS
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
۲-۱٫ مقدمه
هدف اساسی این فصل، ارائه اطلاعاتی کامل در خصوص مبانی نظری و پیشینه تحقیق می‌باشد. محقق تلاش نموده است اطلاعات کاملی در خصوص مبانی شفافیت اطلاعات، نظام اداری، سیاست های کلی نظام اداری و تصمیم گیری ارائه نماید. همچنین تلاش شده است، پیشینه ی تحقیقات هم‌راستا با این تحقیق، از دو دیدگاه بررسی منابع داخلی و بررسی منابع خارجی مورد مداقه قرار گیرد. فاز پایانی این فصل ارائه جمع بندی منظمی از مطالب می‌باشد.
۲-۲٫ مبانی نظری پژوهش
با حرکت به سمت اجرایی نمودن مدیریت دولتی نوین، دولت ها به منظور بهبود دسترسی به خدمات و اطلاعات دولتی و در نتیجه بهبود پاسخ‌گویی، فناوری اطلاعات و ارتباطات[۳] نوین را اتخاذ نمودند. OECD[4] ، فناوری اطلاعات و ارتباطات را ابزار قدرتمندی برای افزایش تعاملات شهروندی، در سیاست گذاری عمومی می‌داند و کشورهایی که این فناوری ها را دارا هستند، شناسایی و به رسمیت می شناسد. ارائه اطلاعات، مشاوره و مشارکت فعال باعث می شود، دولت شفاف تر و پاسخگو تر عمل نماید و روش های خاص اتخاذ شده در اجرای مدیریت دولتی نوین، سیاست های دولت را شفاف می‌سازد و کیفیت اطلاعات فزونی می‌یابد(et al, 2010:587-589 Perez).
۲-۲-۱٫ شفافیت
شفافیت مفاهیم وسیعی دارد اما می توان گفت شفافیت در مقابل پنهان و پنهان کاری به کار می رود. به عبارت دیگر، آنچه از دید عموم پنهان نباشد، معنای شفافیت را در بر دارد. امانوئل کانت شفافیت را به عنوان ابزاری برای محک زدن مشروعیت معرفی کرده‌است(Chambers, 2004: 390). سازمان شفافیت بین‌المللی[۵] شفافیت را اصلی می‌داند که افراد از تصمیمات اداری، معاملات تجاری و امور خیریه ای که زندگی آن ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، آگاه باشند، نه تنها از تعداد و شیوه های تصمیم گیری بلکه از وظایف و مسئولیت های مدیران و مسئولان دولتی مطلع باشند و رفتار و عملکرد آن ها قابل رویت، قابل پیش‌بینی و قابل درک باشد(قابل دسترس در سایت شفافیت بین‌المللی).
“
