به منظوردرک دقیق مفهوم این سیستم چندین تعریف مختلف ‌از سیستم‌های برنامه ریزی منابع سازمان که درادبیات این موضوع دیده می شود،بدین صورت ارائه می شود:

 

سیستم برنامه ریزی منابع سازمان:یک سیستم اطلاعاتی یکپارچه ازفرآیندهای اصلی سازمان است که درهم آمیختگی عملیات واطلاعات رافراهم می کند. یکپارچه سازی چهار منبع اصلی سازمان یعنی: منابع مالی،منابع انسانی،موادوماشین آلات ارزش افزودهای ایجادمی کندکه زمینۀلازم رابرای ارتقای موقعیت سازمان دردنیای رقابتی امروزبه وجود می آورد.

 

ERP سیستم اطلاعاتی است که دو یا چند حوزه مالی ( یکی از این حوزه ها حتما باید حوزه عملیات تولید باشد )را از طریق به کارگیری یک پایگاه داده مشترک ، ادغام کرده ‌و فرایند معاملات با پتانسیل برای حمایت از تصمیم گیری برای حمایت از تصمیم گیری در تمامی اجرای یکپارچه شده سازمان را در بر می‌گیرد(استربتمن و روث^[۹] ،۲۰۰۲،۶).این سیستمهابا نگهداری سوابق،کنترل عملیات جاری واطلاع رسانی به موقع،مدیریت رادر اتخاذتصمیم درعملیات جاری وبرنامه های راهبردی سازمان پشتیبانی می‌کنند(بیات و همکاران،۹۶۰،۱۳۹۰).

 

سیستم‌های برنامه ریزی منابع سازمان،سیستم‌های اطلاعاتی بخش بندی شده ای هستند که فرآیندها واطلاعات مرتبط ‌با آنها،درکل سازمان درحوزه های مختلف عملکردی یکپارچه شده اند. یک پایگاه داده،یک برنامه کاربردی ویک وا سط کاربری وا حددرکل سازمان می‌باشد (غضنفری و همکاران،۲۶،۱۳۹۰).

 

۲-۳سابقه تاریخیERP

 

قبل از سال ۱۹۶۰ میلادی

 

در این مدت نرم افزارهایی به نامBOM Processorsتوسعه پیدا کرده بودند که هدف عمده آن ها استخراج مواد لازم برای تولید تعدادی محصول بود. این نرم افزارها توجه چندانی به اندازه و حجم تولید و یا به تعبیری دیگرLot Sizingنداشته و از سوی دیگر زمان تحویل این اقلام را مد نظر قرار نمی دادند. ضمنا این نرم افزارها، موجودی خطوط مختلف تولید و انبارها را مد نظر قرار نمی دادند و به همین جهت با بهره گرفتن از آن ها حجم موجودی در جریان، افزایش پیدا می کرد.

 

بین سال‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی

 

در اوایل این دهه تمرکز نرم افزاری بیشتر بر روی سیستم‌های کنترل موجودی بود. در این مدت همچنان بیشتر از مفاهیم سنتی کنترل موجودی برای توسعه نرم افزار های مرتبط استفاده می شد. اما در اواخر این دهه مفهومMRPو یا برنامه ریزی مواد مورد نیاز معرفی و نرم افزارMRPIتوسط شرکتIBMتوسعه پیدا کرد. مهمترین مشکل این نرم افزار و نرم افزارهای مشابه، اجرای آن بر رویmain frameهای گران قیمت مستقر در مراکز دانشگاهی و یا نظامی و … بود و همین امر فاصله زمانی بین دو برنامه ریزی را افزایش می‌داد. این سیستم به صورت برگشتی، زمان تحویل اقلام مورد نیاز برای ساخت یک محصول خاص را از زمان تحویل به مشتری تا زمانی که مورد نیاز برای مونتاژ شدن روی خطوط مونتاژ بود، برنامه ریزی می‌کردند. سازمان‌ها در اجرایMRPIمشکلات زیادی داشتند. این مشکلات بیشتر مشکلاتی سیستمی و ناشی از کاربران بودند تا مشکلاتی تکنولوژیک. از طرف دیگر این سیستم ارتباط بین تولید و استراتژی های رقابتی سازمان را چندان مد نظر قرار نمی داد. ضمنا ظرفیت‌های تولیدی سازمان چندان در این سیستم لحاظ نمی شدند.

 

بین سال‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی

 

تمرکز برMRPIبا توجه به برنامه کلان تولید یاMPSو توسعهMRPحلقه بسته. در این سیستم‌ها امکان بروز نارسایی در زنجیره تولید به حداقل رسید اما همچنان این سیستم‌ها فقط برنامه ریزی تولید را انجام داده و حمایت چندانی از سایر منابع تولید نداشتند.

 

بین سال‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی

 

گسترشMRPIبه کف کارگاه و توسعهMRPIIکه برنامه ریزی بخش زیادی ازمنابع تولیدی را انجام می‌داد. در اوایل همین دهه سیستمهایDRPیا سیستم‌های برنامه ریزی توزیع که مستقل ازMRPIIعمل می‌کردند وارد این سیستم شده و عملا مشکل عدم ارتباط این دو سیستم با یکدیگر مرتفع گردید.

 

بین سال‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ میلادی و پس از آنگسترشMRPIIبه سایر حوزه ها و اضافه نمودن سیستم‌های پشتیبان تصمیم به MRPIIتوسعه یافته که در تمام عرصه های تولیدی، خدماتی، تجاری، توزیع و … کارایی داشت و ظهورERP. مشکل عمده سیستمهایMRPIIو توسعه یافته های آن این بود که تنها سیستم تولیدی ساخت به منظور انبار یاMTSرا پشتیبانی می کرد و سایر سیستم‌های تولیدی را چندان پوشش نمی داد. اما با ظهورERPدر حوزه تولید، تمامی سیستم‌های تولیدی تحت پوشش قرار گرفتند. بخش‌ها، فرایندها و وظایف مختلفی از جمله کنترل کیفیت، نگهداری و تعمیرات، حسابداری و مالی و … به سیستم‌های تولیدی متصل شده وERPبه عنوان حد فاصل سیستمهایSCMو CRMمطرح گردید. این سیستم بیش از آنکه عنوان جدیدی برایMRPIIباشد، به عنوان سطح بعدی در سطوح تکاملی سیستم‌های کامپیوتری طراحی شده برای پشتیبانی از عملیات سازمان مطرح است.

 

در سال ۱۹۹۵ ، مقوله اینترنت واردERPشد و در سال های ۱۹۹۸ -۲۰۰۰ ، EDIوERPبا یکدیگر پیوند خوردند. در سال ۲۰۰۰ اینترنت به عنوان جزیی تفکیک ناپذیر ازERPمحسوب و سیستمهایERPتحت وب توسعه یافتند که فناوری چند لایه ای در معماری سیستم اطلاعاتی را پشتیبانی می‌کنند. امروزه هم سیستم‌های جدیدی با عنوانERPIIدر حال توسعه هستند که اساس آن ها وب بوده و تمرکز بسیار زیادی بر حمایت از ماژولSCMدارند و عملا در تعریف امروز ERP، آن را کاملا مرتبط و جدایی ناپذیر ازSCMتعریف می نمایند. قابل ذکر است که در سال ۱۹۹۸ بیش از ۲۰درصدسازمان درسراسر جهان مبلغی افزون بر ۱۷ میلیارد دلار در زمینهERPسرمایه گذاری نموده اند که این رقم در سال‌های بعد بین ۳۰ تا ۵۰ درصد رشد داشته و در سال ۲۰۰۳ به رقمی نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار رسیده است.

 

هزینه نگهداری و به روز رسانی سیستم‌های پیاده سازی شده در سال ۲۰۰۰ به رقمی حدود ۲۱/۵ میلیارد دلار بالغ شده که نرخ رشدی برابر ۱۳/۱% نسبت به سال ۱۹۹۹ داشته است^[۱۰]ضمنا طبق بررسی های صورت گرفته در حال حاضر بیش از ۷۰% از ۱۰۰۰ شرکت تراز اول جهان از دید مجلهFortune، سیستمهایERPرا با موفقیت پیاده نموده و یا در حال پیاده سازی آن هستند^[۱۱]

 

جدول ۲-۱سیر تکاملERP

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نرم افزار کنترل موجودی دهه ۱۹۶۰ (MRP)برنامه ریزی نیازمندی مواد دهه ۱۹۷۰ (MRPII)برنامه ریزی منابع تولید دهه۱۹۸۰ (ERP)برنامه ریزی منابع سازمان دهه۱۹۹۰ ERP(ERPII)توسعه یافته دهه۲۰۰۰

منبع:(Patrice,2002,3)

 

نسل سومERPدامنه برنامه های کاربردی سازمان را متمرکز برمشتری قرارداده وباعث می شودبرنامه هایی همچونCRM )مدیریت ارتباط بامشتری( که درداخل مرزهای سازمان