“
۲-۱۲-۱ بهداشت روانی خدمه پرواز
کادر پروازی برای ادامه فعالیت خود ملزم هستند تا در مدت زمان‌های معینی مورد معاینه های پزشکی قرار گیرند. این مدت زمان برای خلبانان هر شش ماه یکبار و برای مهمانداران سالانه یکبار انجام می شود. این معاینات پزشکی شامل مجموعه ای از ارزیابیها از جمله وضعیت جسمانی و روحی و روانی ایشان است. به هر حال، پس از بیماری‌های قلب و عروق، مسائل مربوط به بهداشت روانی پرسنل پروازی به عنوان شایعترین دلیل جهت عدم صدور مجوز پرواز آن ها محسوب می شود. لذا اهمیت تأثیر ویژگی های شخصیتی و مسائل روانشناختی در عملکرد خدمه پروازی میبایست در نظر گرفته شود. این موضوع می‌تواند بر ایمنی حوزه هوائی و همچنین کیفیت زندگی آن ها تأثیر گذار باشد. در واقع در زندگی روزمره بعضی از استرسها که به وجود آورندهی احساس نگرانی یا اضطراب هستند عادی است. آن چیزی که این نوع شرایط روانشناختی را بر ایمنی پرواز تأثیرگذار یا بدون تأثیر می کند، موضوع دوره زمانی و شدت آن ها است. اغلب در تمام شرکتهای هواپیمایی، اگر خلبانان و مهمانداران دارای شرایط مناسب بهداشت روانی نباشند، میبایست تبدیل به کارمندان زمینی شوند. بدیهی است که پس از دوره زمینی، آن ها میبایست جهت مجوز پرواز از ارزیابی و مشاهدات زیادی عبور کنند. اگر چه مسائل شدید روانشناختی در بین خدمه پرواز شیوع کمتری دارد، اما همین درصد کم نی می تواند مشکل ساز باشد. البته مسائل دیگر روانشناختی مانند افسردگی[۹۴]، اختلالات خلقی[۹۵]، اضطراب[۹۶]، استرسهای شغلی[۹۷]، مسائل مرتبط با روابط[۹۸]، استفاده از الکل[۹۹]، اختلالات خواب[۱۰۰]، نبایستی در ارزیابی های خدمه پرواز از نظر روانشناسان و متخصصین امر دور بماند (کریجین[۱۰۱] و دیگران، ۲۰۰۷).
در بررسی های انجام شده از بین ۴۱۰۰ خلبان فوت شده بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۳ ، نزدیک به ۵ % آنان دارای مسائل روانشناختی بودند که بر اساس بررسی پرونده آن ها مشخص شد هرگز موضوعات روانپریشی و خود را به اداره هوانوردی فدرال گزارش نکرده بودند. ضمن این که اغلب آن ها موضوع اختلالات و مشکلات ناشی از عدم تناسب ویژگیهای شخصیتی خود را به دکترهای شخصی خود گزارش کرده و روشن شد که ترس از عدم صدور مجوز پرواز، باعث چنین عملی گشته است (بور و وان گرون[۱۰۲]، ۲۰۰۳).
۲-۱۳ مروری بر تحقیقات پیشین
پژوهشهای بسیاری در رابطه با تأثیر ویژگیهای شخصیتی در موفقیت شغلی صورت گرفته است؛ که در هر یک از آن ها چند جنبه از ویژگیهای شخصیتی را مورد بررسی قرار داده اند.
در طول ۲۵ سال مطالعه و پژوهش، تعداد زیادی از محققان به بررسی رابطه بین شخصیت و عملکرد شغلی پرداختهاند. فراتحلیلهای صورت گرفته نشان داده است که ویژگیهای شخصیتی، پیش‌بینیکننده های خوبی برای عملکرد شغلی هستند (باریک و ماونت، ۱۹۹۱) و (تت[۱۰۳] و همکاران،۲۰۰۶).
در پژوهشی که در شهرستان ملایر انجام پذیرفت تاثیر تناسب شغل با شخصیت در بین کارکنان بنیاد شهید و امور ایثارگران بررسی گردید. نتایج نشان داد که بعضی از ویژگیهای شخصیتی با بعضی از مشاغل هم خوانی بیشتری دارد به عنوان مثال: افرادی که ویژگی شخصیتی آن ها از نوع شخصیت واقعگراست (مانند کم رو، سازشکار، با فراست، با ثبات و یا مرد عمل) در مشاغلی چون مکانیکی، متصدی دستگاه حفاری، کارگر خط مونتاژ و مانند این ها، عملکرد بالاتری دارند و چنانچه این افراد در این مشاغل قرار گیرند به موفقیت نائل خواهند شد (مرادی، ۱۳۸۶).
در تحقیقی که توسط هاشمینژاد و منظری توکلی انجام شد رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و خودکارآمدی مدیران با موفقیت شغلی آنان مورد بررسی قرار گرفت، در این تحقیق از پرسشنامه شخصیتی آیزنک استفاده شد، نتایج تحقیق نشان داد که بین برون گرایی مدیران با موفقیت شغلی، روابط انسانی و رضایت کارکنان رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد همچنین بین درون گرایی مدیران با موفقیت شغلی، انگیزش شغلی، خلاقیت و حل مسئله نیز رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد (هاشمی نژاد و منظری توکلی، ۱۳۸۵).
در تحقیق دیگری که ارتباط بین ویژگیهای شخصیتی و عملکرد شغلی را در بین شاغلان بخش کشاورزی در استان تهران را مورد بررسی قرار دادند، ارتباط آماری معناداری میان ویژگیهای شخصیتی و عملکرد شغلی کارکنان وجود نداشت (حجازی، ۱۳۸۱).
تحقیقی با بهره گرفتن از پرسشنامه شخصیتی برن رویتر در مورد دبیران و کارمندان اداری جامعه زنان تحصیل کرده شهر تهران به عمل آمده که در آن به مقایسه جنبه‌های شخصیتی این کارکنان پرداخته و رابطه موفقیت شغلی را با ویژگیهای شخصیتی مورد بررسی قرار داده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که درجه تمایلات افراد نسبت به عوامل شخصیتی ششگانه می تواند راهگشایی برای موفقیت شغلی باشد، یافته های این پژوهش همچنین نشان داد که تفاوت قابل ملاحظهای میان زنان کارمند لیسانس و دبیران در هیچ یک از جنبه های شخصیتی وجود ندارد (سوری، ۱۳۷۳).
در پژوهشی که برای پیش‌بینی موفقیت دانشجویان افسری نیروی هوایی انجام شد مشخص گردید؛ متغیرهای گزینش، متغیرهای علمی، متغیرهای مربوط به دانش هوانوردی در موفقیت این افسران به طور معنی داری مؤثر بوده اند (رودریگز[۱۰۴]، ۲۰۰۹).
کالیگوری[۱۰۵] (۲۰۰۰ و ۲۰۰۶) با بهره گرفتن از نظر سرپرستان به تاثیر مثبت و معنیداری بین عامل سازگاری و موفقیت شغلی دست یافت. تت و دیگران (۲۰۰۶) در یک متا آنالیز مشخص کردند؛ ویژگیهای شخصیتی پیش‌بینی کننده معنیداری برای موفقیت شغلی هستند. بریک و مانت هم از بررسی خود نتیجه مشابهی به دست آوردند (بریک، مانت و جاج، ۲۰۰۳)
نقش سازگاری در موفقیت شغلی در پژوهشهای دیگر نیز مورد تأکید قرار گرفته است (جونگ هونگ[۱۰۶] و همکاران، ۲۰۰۵). در پژوهشهای مختلف مشخص شده عوامل هوش، باوجدان بودن، سازگاری و برون گرایی در موفقیت شغلی مؤثر هستند.
بریک و مانت (۲۰۰۳) در پژوهش خود، نتیجه گرفتند که بین ابعاد شخصیتی و عملکرد شغلی رابطه مستقیمی وجود دارد. بدین ترتیب پنج نوع شغل یا کار مورد توجه قرار گرفت: ۱- کارهای حرفه ای (مهندسی، معماری، حسابداری و وکالت) ۲- نیروی انتظامی ۳- مدیریت ۴- فروشندگی ۵- کارهایی که نیازمند مهارت است. همچنین بر اساس نتیجه این پژوهش مشخص شد، افرادی که در گروه با وجدان قرار بگیرند در هر پنج گروه شغلی بالا، دارای عملکرد خوبی خواهند بود. در مورد دیگر ابعاد شخصیتی، پیش‌بینی به معیار سنجش عملکرد و گروه کاری مربوط بستگی دارد. در عین حال مشخص شده ارتباط معنیداری بین هوش و موفقیت در پژوهشهای دیگر نیز به دست آمده است همچنین بین ویژگیهای شخصیتی، سن، تحصیلات و موفقیت رابطه وجود دارد (کارملی[۱۰۷]، ۲۰۰۳).
“
